Ularning tadqiqi

«Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya 
va amaliyot» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
 
ta`kidlab o`tadilar.
2
Ushbu intellektual faoliyat xodimlari orasida ko`pchilik, 
asosan, Ib Ulbaek
3
til primatlarning bir-biri bilan muloqot qilishi natijasida emas, 
balki, bundanda murakkabroq jarayon bo`lgan primatlar kognatsiyasi hosilasidir 
degan fikrni qo`llab quvvatlaydilar. 
Maykl Tomasello
4
kabi tilga ijtimoiy muloqot natijasi sifatida qarovchilar 
primatlar orasidagi aloqaning kognitiv aspektlari natijasida rivojlanadi deb 
hisoblashadi hamda bu muloqot tovushlar vositasida emas, imo-ishoralar asosida 
yaratilgan. Tovushlar vositasidagi muloqot haqida gap ketganda, ko'plab 
nazariyotchilar insonning tildan qo'shiq kuylash uchun foydalanishini nazarda 
tutadilar.
“Spontan
nazariya
”
tarafdori Noam Xomskiyning ta'kidlashicha, 100 000 yil oldin 
odam miyasida tasodifiy mutatsiya sodir bo'lib, til qobiliyatini "mukammal" yoki 
"yarim mukammal" holatga o`tkazgan
5
. Bir qator tarixiy ma`lumotlarga ko`ra, 
avstralopiteklar ham vokal muloqot qilish qobiliyatiga ega bo`lmagan. Ayrim 
olimlar 
primitiv til xususiyatlari rivojlanishi “Homo habilis” odam turi (2.5 million 
yil oldin) ning paydo bo`lishi bilan bog`liq deb taxmin qilishadi. Ramziy aloqa 
(belgilar orqali muloqot qilish) paydo bo`lishi esa “Homo erektus” (1.8 million yil 
oldin) ning paydo bo`lishi bilan bog`lanadi. Odamlar orasidagi aloqaning til 
vositasida olib borilishi esa bundan 200,000 yil oldin “Homo sapiens” ning 
vujudga kelishi bilan baholanadi.
6
Hozirgi zamonaviy tillarning tarqalishi va xilma-xillashuvi qaysi vaqtga borib 
taqalishini aniqlash uchun statistik metodlarni qo`llagan holda Kaliforniya 
universiteti tilshunosi Joanna Nikols 1998-yilda tovushlar vositagi (vocal) tillar 
bundan kamida 100 000 yil oldin xilma-xillashuvni boshlagan degan taxminni 
ilgari suradi.
7
2
Pinker, Steven (1994). The language instinct. New York: W. Morrow and Co. ISBN 978-0-688-12141-
9. OCLC 28723210 
3
Ulbæk, Ib (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (eds.). The origin of language and 
cognition. Approaches to the evolution of language : social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge 
University Press. pp. 30–43. 
4 
Tomasello, Michael (1996). B M Velichkovskiĭ; Duane M Rumbaugh; Universität Bielefeld Zentrum für 
Interdisziplinäre Forschung (eds.). The cultural roots of language. Communicating meaning : the evolution and 
development of language. Mahwah
, N.J.: L. Erlbaum.
 
5
 
Chomsky, N, 1996. Powers and Prospects. Reflections on human nature and the social order. London: Pluto Press, p 30.
 
6
 
Arcadi, AC. (August 2000). "Vocal responsiveness in male wild chimpanzees: implications for the evolution of 
language". Journal of Human Evolution. (2): 205–23.
 
7 Johanna Nichols, 1998. The origin and dispersal of languages: Linguistic evidence. In Nina Jablonski and Leslie C. 
Aiello, eds., The Origin and Diversification of Language, pp. 127–70. (Memoirs of the California Academy of Sciences, 
24.) San Francisco: California Academy of Sciences
.
 

---

` 
64