Улугбек мби doc
Shaxsiy himoya vositalari turlari va ulardan
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.2. Shaxsiy himoya vositalari turlari va ulardan
foydalanish tartibi.
Agar ommaviy himoyalash vositalari, tashkiliy, texnikaviy va boshqa chora-tadbirlar bilan xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini ish doirasida xavfsiz darajada keltirib bo’lmasa, u holda shaxsiy himoyalanish vositalaridan () foydalanishga to’g’ri keladi. Bu yeng ko’p tarqalgani korjomalardir, u odam tanasini noqulay meterologik sharoitlardan, ya’ni chang, pestisid , meneral o’g’itlar, neft mahsulotlari, yog’lar, kislota, ishqor bug’laridan issiqlik nurlanishidan mexanik shikastlanish va boshqa omillardan himoya qiladi.
Qo’l teri qamlami qo’lqoplar, to’qima qo’lqop kaftlik, panjaliklar shuningdek himoyalovchi “Serrigel” “Auro”, “LER-1”, “LER-2” va boshqa rastalar: selekonli”, “Plyonka hosil qilishi” kremlar va “Jeya” , “Soj”, “ Ralle” pastalari, P D NS- AK sovun va boshqa vositalar bilan himoyalanadi. Gazga qarshi nafas olish shaxsiy himoyalanish vositalari bo’g’gazsimon moddalardan himoyalanishga mo’ljallangan. Ishlatiladigan respiratorlar RRG- 67 (10-MRM gacha) sanoat gazniqoblari MKR (100 MRM gacha ) va BK (100 MRM dan yuqori). Respiratorlar almashtirilib bo’ladigan filtrlovchi patronlar gazniqoblar yesa ma’lum zararli moddalardan himoyalovchi filtlovchi qutilar bilan ta’minlangan. Ular havo yutgichlar yordamida tozalanadi. Yutgichlar aktivlashtirilgan ko’mir va kimyoviy sorbertdan tarkib topgan bo’lib qanday zararli gazdan himoyalanishga qarab uning tarkibi aniqlanadi. Ishlovchi kishi xavf manbaiga bevosita tekkanda yoki undan ma’lum oraliqda turganida jarohat olishi mumkin. Xavfli doira deganda odamning hayoti va salomatligi uchun xavfli ishlab chiqarish omili doimo ta’sir yetib turadigan yoki vaqti-vaqti bilan paydo biladigan makon (joy) tushuniladi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
53
Xavfli doiraga misol tariqasida yuk ko’tarish vositalari bilan siljitilayotgan yuk atrofidagi, aylanayotgan zanjirli, tasmali va kardanli uzatmalar atrofidagi joy tushuniladi. Mashinalarning aylanayotgan qisimlaridagi tashqariga chiqib turadigan yelementlar (boltlar, shpil’kalar, shplintlar) ayniqsa xavfli doira hisoblanadi, ular ishlayotgan kishining sochini, kiyimini ilashtirib ketishi mumkin. Mashinalarning qismlari bir biriga qarab aylanganda (paxta terish mashinalari shpindeli barabanlarining yonma-yon joylashgan juvftlari) xavfli doiraga tortib ketish xavfi tug’iladi, xavfli doiralarning o’lchamlari fazoda o’zgaruvchan bilishi mumkin.
Hamma qishloq xo’jaligi korxonalariga yetkazib beriladigan har qanday qishloq xo’jalik mashinasi, agregati, mexanizmi va uskunalari baxtsiz hodisalarning oldini olinishning zamonaviy vositalari bilan jihozlanadi. Mehnat xavfsizligi to’siq, tormoz, blokirovka, saqlash qurilmalari, signalizasiya, shaxsiy himoya vositalarini ishlatish, shuningdek ularning yaxshilanishi nazorat qilish bilan ta’minlanadi. To’siq qurilmalar xavfli doiralarni izolyasiyalash uchun oddiy, ishonchli va arzon to’siq qurilmalar keng ko’lamda ishlatilmoqda. To’siq qurilmalari odam bilan xavf orasida to’siq yaratish uchun hizmat qiladi. Ular qanday maqsadga mo’ljallanganiga qarab har-xil konstruksiyada bo’ladi. Saqlovchi qurilmalar mashina va uskunalarga qo’yiladigan mavjud talablarga muvofiq har bir mashina, traktor yoki agregatda avariya holidagi ish rejimiga mo’ljallangan saqlash qurilmalari bo’lmasa, bunday mashina ishga yaroqli yemas, deb hisoblanadi. Saqlash qurilmalarining ishlash prinsiplari nazorat qilinadigan parametr (zo’riqish, bosim, temperatura va h.k) ruxsat yetiladigan chegaradan chiqqanda uskunaning avtomatik to’xtatishga asoslangan. Tormozlash qurilmalari mashina va uskunalarning harakatlanayotgan (aylanayotgan) elementlarini tez va asta-sekin to’xtatish uchun tormozlash qurilmalari ishlatiladi. Bundan tashqari, ular mashinalarni qiyaliklarda tutib turish, ko’tarilgan yukning iz-izidan pastga tushib ketishidan saqlash maqsadida ham PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
54
ishlatiladi. Blokirovka qurilmalari. Blokirovka - bu mexanizmlarni yoki ularning qismlarini muayyan holatda ishonchli mahkamlashni ta’minlaydigan vositalardir. Blokirovka qurilmalari mexanizm va mashinalarda boshqa saqlagich vositalarning bo’lishi ishlovchining xavfsizligini ta’minlay olmaydigan hollarda qo’llaniladi. Signalizasiya. qillaniladigan signalizasiya qurilmalari mexanizm, agregat va mashinalarning ish jarayonining miqdori yoki sifat izgarishlaridan habardor bilib turishga imkon beradi. Signalizasiya funksional vazifaga kira qo’yidagilarga bilinadi: ogohlantiruvchi, nazorat qiluvchi va gaplashish signalizasiyasi. Tuproqqa ishlov beradigan mashinalarda ishlashda xavfsizlik choralari. Ishni boshlashdan oldin rostlash ishlari kompleksini bajarish lozim, bunda dastlab ish organlarining iz-izidan pastga tushishi yoki tushib ketishining oldini oladigan chora-tadbirlarni kirish kerak. Tuproqqa ishlov beradigan mashinalarning ish organlarini mashina ishlayotgan vaqtda tozalash mutloqo taqiqlanadi. Plug limixlarini almashtirishdan oldin oldingi va ketingi korpuslarning dala taxtalari tagiga mustahkam tagliklar qo’yish zarur. Diskli boronalar bilan ishlashda rostlash va tozalash ishlarini bajarishda disklarning o’tkir qirralari qo’lni kesib ketishi mumkin. Tuproqqa ishlov beradigan agregat ishlayotgan vaqtda uning oldida turish va yurayotganida ramasiga o’tirish ta’qiqlanadi. Quruq havoda shamol bilayotganda traktorchi himoya kuzoynagini taqib ishlashi kerak. Kechasi ishlaganda agregat yetarli darajada yoritilgan bilishi lozim.
b) Ekin o’tqazish mashinalarini ishlatishda xavfsizlik choralari. Seyalkalar bilan ishlashga ekin yekish agregatlarida ishlash uchun tayyorlangan, seyalkalarni tuzilishini biladigan va xavfsizlik texnikasidan instruktaj olgan kishilargina ruxsat etiladi.
v) Don ekish seyalkalarining urug’ yashigiga boshqa narsalarni solish ta’qiqlanadi. Agregat harakatlanayotgan vaqtida mashinani rostlash, ekish PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
55
apparatlariga urug’ solish, shuningdek, markyorlarni ko’tarish va tushirish yaramaydi. Ish boshlanishidan oldin ekish aparatlarining qopqoqlari zashchelka bilan berkitilgan bilishi kerak. g) Organik o’g’itlar solishda xafvsizlik choralari. Organik o’g’itlar bilan ishlashga mexanizatorlarning xavfsizligi, asosan mashinani ishlatishdagi xavfsizlik talablariga rioya qilishga bog’liq. Ishni boshlashdan oldin boltli birikmalarni tekshirib kirish, reduktorda surkov moyi borligini, transportyor zanjirlarning tarangligini tekshirishi va kardon valni qo’lda aylantirib, yuritma mexanizmlarda qisib (tishlab) qoladigan joylar yo’qligiga ishonch hosil qilish kerak. d) O’simliklarni himoya qilishdagi texnik vositalardan foydalanishda xavfsizlik choralari. O’simliklarni kimyoviy himoya qilish uchun ishlatiladigan mashinalar (OVX-28, OShU-50 va h.k) mavsum boshlanish oldidan remont qilinadi, ishchi organlari (changlatgichlar) rostlanadi, neytral suyuqlikdan (suv, bor yeritmasi va h.k.) foydalanib ish holatida sinab ko’riladi va shaxsiy muhofaza vositalaridan ishlash haqidagi qisqacha yozuvlar tiklanadi. A) Umumiy talablar. Mineral o’g’itlar o’simliklarni o’sishini ta’minlovchi, pesticidlar, zararsizlantiruvchi va boshqa kimyoviy vositalar o’simlikshunoslik amaliyotiga keng kirib kelgan. Ular yuqori hosil olishni va saqlashni ta’minlaydi. Biroq bu hamma moddalar u yoki bu miqdorda odamga va atrof muhitga xavflidir. Kimyoviy moddalarning tasiri odamni ular bilan bevosita aloqasi natijasida (aralashmalar tayyorlashda; urug’larga, tuproqqa, o’simliklarga ishlov berishda, ishlov berilgan uchastkalarda ishlashi yoki bo’lishi va h.k.) va bilvosita - o’simlik, oziq -ovqat va ximikatlar bilan ishlov berilgan dalalardan olingan mahsulotlari orqali, shuningdek hayvonot mahsulotlari orqali (go’sht, sut, tvorog, tuxum va h.k.) va o’simlik mahsulotlari yem sifatida ishlatilganda ularning tarkibida nitrat va pesticidlarning miqdori me’yoriy kirsatkich darajasidan yuqori bo’lsa. Pestisidlar odam uchun mineral o’g’itlarga nisbatan xavfliroqdir. Ishlatilishiga qarab pestisidlar insektisidlar (qurt-qumursqaga qarshi kurashish uchun), akaradsidlar (kanaga), rodensidlar (zararli kemiruvchilarga), fungisidlar (zamburug’ kasalliklari PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
56
bilan), bakterisidlar (bakteriyalar), gerbisidlar (begona o’simliklarga) va boshqalar. Pestisid va mineral o’g’itlar bilan zaharlanishni oldini olish (profilaktika qilish) asosiy yo’llari, ular bilan ishlaganda me’yor, mehnat xavfsizligi va kollektiv saqlanish vositalarini ishlatish; agrotexnikaga, ekinlarga qayta ishlov berish va kimyoviy preparatlarni sarf qilish miqdoriga qat’iy rioya qilish; kimyoviy ishlovlarni aholi yashaydigan joydan, molxonalardan, suv havzalaridan kerakli uzoqlikda olib borish, shamolning ruxsat etilgan tezligida ishlov berish; hosilini terib olishgacha ekinlarga berilgan ohirgi kimyoviy ishlov muddatini saqlash; o’rganilgan va faqat ruxsat etilgan preparatlardan foydalanish. Granulalangan shakldagi pestisidlardan foydalanish mehnat sharoitlarini yahshilashda ijobiy natijalarni beradi. Omborxona binolarida tabiiy va mexanik ventilyasiyalashni, omborchiga alohida xona va qo’shimcha xonalar hojatxona, dushxona, shaxsiy xona vositalari saqlanishi uchun, suv, sovun, sochiq, aptechkalar va boshqalar uchun. Qoplangan va qoplanmagan mineral o’g’itlar alohida bo’limlarda saqlanadi. Qoplanmaganlarni g’aram qilib balandligi 2 metrgacha (qotib qolmagan o’g’itlar 3 m gacha) to’plab qo’yiladi, qoplanganlari esa tagidan namlik o’tmasligi uchun taglik qo’yib qoplarni bir-birini ustiga g’aram qilib taxlanadi. G’aram orasidagi oraliqlar 3 m dan kam bo’lmasligi kerak, (mexanizmlarni ishlashi va odamlar o’tishi uchun), g’aramlardan ombor devorigacha bo’lgan oraliq 1 m dan kam bo’lmasligi kerak. G’aramning tepasi bilan omborning shipi orasidagi oraliq 0.4 m dan kam bo’lmasligi kerak. Suyuq mineral o’g’itlar maxsus idishlarda saqlanadi. Pestisidlar kimyoviy korxonalardan (bochkalarda, barabanlarda, konistrlarda, yuqori bosimga bardosh beradigan ballonlarda, shisha idishlarida, qoplarda, yashiklarda, qutilarda) keltiriladi va ularni faqat yassi yoki tirkab qo’yiladigan poddonlarda, stellajlarda bir-birini ustiga qiyilib saqlanadi, har xil pestisidlar boshqa-boshqa g’aramlarda saqlanadi, bular orasidagi masofa 1 m dan kam bo’lmasligi kerak. Hamma turdagi idishlarning ustida preparatning nomi, moddaning belgilangan ta’sirini foizi, pestisidning guruhi, xavfsizlik belgisi, PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
57
og’irligi netto, shuningdek "Yong’indan xavfli" yoki "Portlash xavf" bor va ogohlantiruvchi chiziq razmeri 20-40 sm gerbisidlar qizil, defoliantlar oq, nematosidlar qora, fungisidlar yashil, dorilovchi moddalar zangori, zoosidlar sariq rangda bo’ladi. Omborchi pestisidlarni faqat xo’jalik rahbari yoki muovinining yozma ravishda berilgan farmoyishiga asosan o’simliklarni himoya qilish ishlariga javobgar shaxslarga bir kuniga yetarli miqdorda beriladi. Ish tugagandan keyin qolgan pestisidlar va bo’shagan taralar qayta omborga topshiriladi. Ishdan chiqqan qog’oz yoki yog’och taralarni maxsus maydonlarda yoqib tashlanadi. Omborga keladigan va chiqadigan pestisidlar shnurlangan va raqamlangan kirim-chiqim daftarida ro’yxatga olinadi va omborxonada saqlanadi. Pestisidlarni transportda tashish javobgar shaxs ishtirokida, maxsus yoki shu maqsad uchun moslashtirilgan transportda shaxs ishtirokida va faqat soz va yaxshi yopilgan taralarda amalga oshiriladi. Agar tara buzilib ketsa, darhol transport to’xtatiladi va buzuqlik tuzatiladi, buning uchun kerakli hamma materiallarga, asboblarga va shaxsiy himoyalanish vositalariga ega bilish kerak. Mineral o’g’itlarni tarasiz (uyma holda) transportda tashishga ruxsat etiladi. Faqat changlanib ketish xavfini olgan holda (brezent bilan yopib qo’yish). Suyuq o’g’itlarni ishlatish joylariga avtosisternalarda va yuk tashuvchi mashinalar ustida hajmiy idishlarda yoki transport bochkalarida yetkazib beriladi. Suyuq mineral o’g’itlarni transportda tashish uchun ishlatiladigan hajmli idishlar zich yopiladigan bilishi kerak, havo kiradigan va saqlovchi klapanlarga, ajratuvchi chizig’iga va yozuvchiga ega bilishi kerak.
Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|