Ümumdünya psixi sağlamlıq günü

Ümumdünya psixi sağlamlıq günü 

 

Dünya əhalisinin psixi sağlamlıq problemləri ilə bağlı məlumatlılıq səviyyəsini yüksəltmək 

məqsədilə hər il oktyabrın 10-da «Ümumdünya psixi sağlamlıq günü» (World Mental Health Day) 

qeyd edilir. «Psixi sağlamlıqsız sağlamlıq olmur» devizi altında keçirilən bu gündə qlobal miqyasda 

psixi pozuntular mövzusu cəmiyyətdə daha açıq müzakirə edilir, bu sahədə profilaktika və müalicə 

xidmətlərinə sərmayə qoyulmasını stimullaşdırmaq üçün müəyyən tədbirlər görülür. Ümumdünya 

Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, dünyada 450 milyondan çox insan psixi 

pozuntulardan əziyyət çəkir. Ancaq psixi sağlamlıq tək psixi pozuntuların olmaması demək deyil. 

Psixi sağlamlıq insanın öz qabiliyyətlərini reallaşdıra bildiyi, adi həyat streslərinin öhdəsindən 

gəldiyi, səmərəli çalısa bildiyi salamatlıq, əmin-amanlıq vəziyyətidir.  Konkret məqamda insanın 

psixi sağlamlıq səviyyəsi bir çox sosial, psixoloji və bioloji amillərdən asılı olur. Dünya üzrə faktlar 

göstərir ki, məsələn, davamlı sosial-iqtisadi təzyiq, yoxsulluq, o cümlədən təhsil səviyyəsinin aşağı 

olması həm ayrı-ayrı fərdlər, həm də icmalar üçün psixi sağlamlığın risk amillərinə aiddir. Sürətli 

sosial dəyişikliklər, işdə stress vəziyyəti, gender ayrı-seçkiliyi, sosial təcrid, qeyri-sağlam həyat 

tərzi, zorakılıq təhlükəsi, fiziki xəstəliklər, eləcə də insan hüquqlarının pozulması da ÜST tərəfindən 

psixi sağlamlığın pozulmasını şərtləndirən faktorlara aid edilir. Bundan əlavə, insanları psixi 

pozuntulara həssas edən xüsusi psixoloji və şəxsiyyət amilləri, həmçinin genetik faktorlar və 

beyində kimyəvi maddələrin tarazlığının itməsi kimi bioloji səbəblər də var. 

ÜST-nin yaydığı məlumatda qeyd edilir ki, psixi pozuntuların yarıya qədəri 14 yasadək 

başlayır. Hesablamalara görə, dünyada bütün uşaq və yeniyetmələrin təxminən 20%-nin psixi 

pozuntuları və ya problemləri var. Bununla belə, ölkələrin əksəriyyətində uşaq psixiatrlarının sayı 

çox azdır. Depressiya dünyada başlıca əlillik səbəbi olan xəstəliklərdəndir. Hər il yer üzündə orta 

hesabla 800 min insan intihar edir. Özünəqəsdlərin ən yüksək faizi Şərqi Avropa ölkələrinin kişi 

əhalisi arasında qeyd olunur. 

Halbuki intiharın əksər hallarda səbəbi olan psixi pozuntular müalicə olunandır. Psixi 

pozuntular infeksion və qeyri-infeksion xəstəliklərin inkişafının risk amillərinə aid edilir 

Müharibələr və digər fəlakətlər də psixi sağlamlığa əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.