Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

332-mashq. 
Uyga vazifa. «Bizning oila» mavzusida matn tuzing.
Unda ishlatilgan otlarni izohlang.
1-t o ð s h i r i q . Berilgan so‘z juftliklari o‘rtasida qanday ma’no
farqlari borligini ayting.
Kitob — kitobñha, uy — uyñha, baliq — baliqñha, daftar —
daftarñha, ro‘mol — ro‘molñha, bolam — bolaginam,
do‘ndig‘im —do‘ndiqñham, kelin —kelinñhak, uka — ukajon,
oyi — oyijon, Salima —Salimaxon, Òurg‘un — Òurg‘unoy.
BILIB OLING.
 Otlarning -ñha, -ñhoq, -ñhak kabi
qo‘shimñhalarni olgan shakli kiñhraytirish shakli;  -gina
(-kina, -qina) -jon, -xon, -oy kabi qo‘shimñhalarni olgan
shakli esa erkalash shakli hisoblanadi.
333-mashq. 
Gaðlarni ko‘ñhiring, otlarning erkalash va kiñhray-
tirish shakllarini toðib izohlang.
1. Yoyilib oqayotgan suvning u yer-bu yerida toð-toza orol-
ñhalar ko‘rinib turardi. (Olmos) 2. Qishloqda Aykadan ñhiroyli
kuñhukñha yo‘q. Sobirjon zerikkan ðaytlarida quñhoqlab o‘tirib
u bilan gaðlashadi. (S. Mardiyev) 3. Obbo, azamat-ey,
Qo‘zivoymas, Qo‘ñhqorvoy bo‘lib ketibsan-ku!— deya tog‘asi
girdikaðalak bo‘layotgan bolakayni baland ko‘tardi. (A. Ko‘ñhimov)
4. Huriniso ketib, Saidaga qarashib turgani Kifoyatxonni yubor-
di... (Abdulla Qahhor)
OÒLARNING KICHRAYÒIRISH
VA ERKALASH SHAKLLARI

---

132
334-mashq. 
-xon, -jon, -oy, -ñhoq, -loq, -cha qo‘shimñhalari
yordamida erkalash va kiñhraytirish otlari yasang va ular ishtirokida
gaðlar tuzing.
335-mashq.
Gaðlarni o‘qing, nuqtalar o‘rniga qavs iñhidagi
qo‘shimñhalardan mosini qo‘yib, otlarning erkalash va kiñhraytirish
shakllarini yasang.
1. Ertaga yaxshilab uy... (-choq, -ñha, -voy) yasab berib
ketaman. (Said Ahmad). 2. Voy, bo‘y... (-xon, -gina, -jon)ngdan
aylanib ketay seni. Sog‘intirib qo‘yding-ku aya... (-niso, -xon,
-jon)ingni! (O.Yoqubov) 3. Qo‘zi... (-loq, -ñhoq, -kay)lar bosh-
larini xurjundan ñhiqarib jim yotishardi. (P. Qodirov) 4. O‘rmon...
(-oy, -jon, -gina) Sidiq... (-xon, -toy, -jon)ning diliga yorug‘lik
solib birinchi marta kuldi. (Abdulla Qahhor) 5. Bu Olim... (-toy,
-loq, -xon) yaratgan robot. (Sh. Boshbekov)
1. Otlarning erkalash shakllari deb nimaga aytiladi?
2. Kiñhraytirish shakllari qanday qo‘shimñhalar yordamida
yasaladi?
3. -ñhoq, -ñha, -jon qo‘shimñhalari yordamida erkalash va
kiñhraytirish shakllarini yasang.