Umumiy psixologiya

Psixikrivojlanishqonuniyatlari

Psixikrivojlanishdamuhitta’siriganisbatanbuqonuniyatlarikkilamchidir, chunkibuqonuniyatlarningo‘zigaxosligihayotsharoitiga, faoliyatvatarbiyagabog‘liq.

Psixiktaraqqiyotningquyidagiqonuniyatlarinifarqlashmumkin:

1. 
   Psixikrivojlanishningnotekisligi. Harqandaysharoitda, hattota’limvatarbiyaningengqulaysharoitlaridahamshaxsningturlipsixikbelgilari, fuksiyalarivaxususiyatlaririvojlanishningbittadarajasidato‘xtabqolmaydi. Bolaningrivojlanishidagiayrimdavrlardapsixikaninguyokibuyo‘nalishlaridarivojlanishuchunnihoyatdaqulaysharoitlarpaydobo‘ladivaularningba’zilarivaqtinchalik, o‘tkinchixarakterdabo‘ladi. Uyokibupsixikxususiyatlarvasifatlarningrivojlanishiuchunengqulaysharoitlarbo‘lganYoshdavrlarisenzitivdavrdeyiladi. (L.S. Vigotskiy, A.N. Leontev).
   

Masalan; 1 Yoshdan 5 Yoshgachanutqningrivojlanishi, kichikmaktabYoshidao‘qituvchiningso‘zi, 15-20 Yoshmatematiktafakkurrivojlanishiuchunsenzitivdavrhisoblanadi.

2. 
   Psixikaningintegratsiyasiqonuni. Insonpsixikasio‘ztaraqqiyotidavomidatoborako‘proqyaxlitlik, birlik, mustahkamlikvadoimiylikxususiyatlarinikasbetaboradi. N.D. Levitovningko‘rsatishicha, kichkinabolapsixikjihatdanturlifragmentarpsixikholatningkichikbirsistemagauyushtirilganidaniboratdir. Psixikrivojlanishpsixikholatningasta-sekino‘sib, shaxsxislatlarigaaylanishinianglatadi.
   
3. 
   Plastiklikvakompensatsiyaimkoniyati. I.P. Pavlovfaqatginategishlita’sirko‘rsatilsa, hammanarsaniyaxshitomongao‘zgartirishmumkinliginita’kidlab, nervplastikliginiko‘rsatibo‘tgan. Ta’lim-tarbiyasharoitidabolaningpsixikasinimaqsadgamuvofiqo‘zgartirishimkoniyatinervsistemasininganashuplastikligigaasoslanadi. Plastiklikkompensatsiyauchunhamyo‘lochibberadi.