Umumiy psixologiya

Ish-harakatining yo‘naltirilishi	Mustaqil, ajralgan holda, birovga bog‘liq bo‘lmasdan. Rejalangan, maqsadga yo‘nalgan. Doimo qat’iyat bilan.
Mustaqil emas, taqlid qilib, maqsadsiz, rejasiz, pala-partish, onda-sonda, qat’iyatsiz.
Kognitiv tashkil etish	Tushunish bilan, anglangan, yo‘nalgan, natijalarni anglagan holda, ratsional, iqtisod qilgan holatda.	Tushunmasdan, shunchaki, xato usul bo‘yicha. Tayyorlanmasdan, to‘satdan, ratsional bo‘lmagan holda, kam foydali.
Umumiy baho	Yaxshi	YOmon

YU.A.Samarin fikricha, o‘quv faoliyati samaradorligining ko‘rsatkichi o‘quvchilarda tafakkurning tizimliligi bilan dinamikligining kengayishidan iboratdir. SHunday ekan, pedagog doimo ta’lim jarayonini tashkil etish va boshqarishda bu jihatlarni inobatga olishi kerak.

D.B.Elkonin boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining o‘quv faoliyatini boshqarishga oid o‘z nazariyasini ishlab chiqqan bo‘lib, uning fikricha, o‘quv faoliyatini boshqarish uchun quyidagi tarkibiy qismlarni o‘quvchilar egallab olishlari zarur:

1) berilgan o‘quv topshirig‘ini echish uchun vositalar tanlash;

2) topshiriqlarni echish jarayonida o‘z-o‘zini nazorat qilish;

3) o‘zlashtirilgan bilimlar, ko‘nikmalar sifatini baholash;

4) o‘z-o‘zini va topshiriq echimini tekshirish;

5) o‘z oldiga maqsad qo‘ya olish;

6) simvollar (alomatlar, belgilar) bilan predmetning ichki munosabatlari mavjudligini tushunish kabilar.

N.D.Levitov mazkur muammo bilan bevosita shug‘ullanmagan bo‘lsa-da, lekin o‘qituvchi tomonidan o‘quv faoliyatini boshqarish imkoniyati va uning mezonlari to‘g‘risida muhim fikrlarni ilgari suradi. O‘quv faoliyatini idora qilish uchun quyidagi jabhalar ishtirok etishi shart:

1) tafakkurning mustaqilligi;

2) o‘quv materialining tez va puxta o‘zlashtirilishi;

3) o‘quvchilardagi aqliy topqirlik;

4) ta’lim jarayonida vujudga keltirilgan muammoli vaziyat mohiyatiga chuqur kirib borish, ya’ni muhim alomatni nomuhimdan ajrata bilish;

5) fikrlashda tanqidiylik, ijodiylik va boshqalar.

Bularning muayyan tizim shakliga kelganligi ta’limni optimallashtirishning puxta negizini va shart-sharoitini yaratadi.