Unofficial translation
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Transsərhəd su axınlarının (çayların) və beynəlxalq göllərin mühafizəsi və onlardan istifadə üzrə Konvensiyaya Su və sağlamlıq haqqında Protokol
|
Bərabər çıxış imkanı üzrə qiymətləndirmə vərəqi
Su və sanitar xidmətlərə çıxışla bağlı insan hüququnun təmin edilməsinə nail olmaq üçün siyasi proseslərə dəstək göstərmə Transsərhəd su axınlarının (çayların) və beynəlxalq göllərin mühafizəsi və onlardan istifadə üzrə Konvensiyaya Su və sağlamlıq haqqında Protokol
İçməli suya və sanitar xidmətlərə çıxış imkanı İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın 11-ci maddəsində təsbit edilmiş tələblərə cavab verən yaşayış səviyyəsinə olan hüququn bir hissəsi kimi insan hüququdur. Bu hüquq birmənalı şəkildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İn- san Hüquqları Şurası tərəfindən tanınmışdır. Buna görə də dövlətlər hamı üçün su və sanitar xidmətlərə çıxış im- kanını təmin etmək və bu hüququn tam şəkildə realizəsi üçün tədbirlər görmək kimi hüquqi öhdəlik daşıyırlar. Bu öhdəliyə riayət etmək üçün, onlar bütün əhali üçün su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanının bərabər olmasını təmin etməlidirlər.
Bəzi əhali qrupları xüsusi diqqət tələb edir. Məsələn, kiçik kənd icmalarında yaşayanlar, evsizlər və ya su haqqını ödəyə bilməyən yoxsul şəhər əhalisi. Çıxış imkanının təmin edilməsi çətin olan bu insanlara yönələn həll yollarına ayrıca diqqət yetirilmədiyi təqdirdə, su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanındakı fərqlər çox güman ki artacaq və bizim səylərimizi təhlükə altına alacaqdır.
İnanmaq çətindir ki, 2011-ci ildə pan-Avropa regionunda 19 milyon insanın daha təkmil şəkildə içməli su mənbəyinə çıxış imkanı olmayıb və 67 milyon insan isə daha yaxşı sanitar xidmətlərə çıxış imkanına malik deyildi, bu da bir çox vaxtsız ölümlərə səbəb olmuşdur. Biz tək ölkələr arasında deyil, məhz ölkələr daxilində böyük bərabərsizlikləri görürük və bu bərabərsizliklər az rast gəlinən hal deyildir. Məsələn, bir ölkədə əhalinin ən yoxsul 40%-i ən varlı 20%-dən təxminən yeddi dəfə az çıxış imkanına malikdir. Bütün ölkələrdə həqiqi maneələrlə üzləşən xüsusi əhali qruplarının olduğu pan-Avropa regionunda su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanı problem olaraq qalmaqdadır.
Mövcud hüquqi və siyasi öhdəliklər bizim su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanındakı bərabərsizlikləri aradan qal- dırmağımızı tələb edir. Məsələn, UNECE-ÜST Avropa Su və sağlamlıq haqqında Protokola qoşulan tərəflər, bu Protokola qoşulmaqla və onu ratifikasiya etməklə, təmiz içməli su təchizatına və tələblərə cavab verən sanitar xid- mətlərə bərabər çıxış imkanını təmin etmək öhdəliyini öz üzərlərinə götürmüşlər. 2010-cu il Ətraf mühit və sağlam- lıq haqqında Parma Bəyannaməsi zəif təbəqə kimi uşaqları hədəf kimi müəyyənləşdirmişdir:
Pan-Avropa regionu, “2020-ci ilədək, evlərdə, uşaq qayğı mərkəzlərində, uşaq bağçalarında, məktəblərdə, səhiyyə müəssisələrində və ictimai əyləncə yerlərindəki su qurğularında hər bir uşağın su və sanitar xidmətlərə çıxış im- kanını təmin edəcəkdir”.
Su və sağlamlıq haqqında Protokol çərçivəsində fəaliyyət göstərən pan-Avropa regionundakı ölkələr bu çağırışa doğru irəliləyirlər. 2012-ci ildə Su və Sağlamlıq üzrə İşçi Qrup Heç kim geridə qalmayacaq: pan-Avropa regionun- da su və sanitar xidmətlərə bərabər çıxış imkanını təmin etmək üçün qabaqcıl təcrübələr adlı nəşri təqdim etmişdir.
Siyasət seçimlərini və qabaqcıl təcrübələri təqdim edən bu nəşrdə bərabər çıxış imkanı ilə bağlı üç əsas məsələ müəyyənləşdirilir: •
Təmin edilən xidmətlərdə coğrafi bərabərsizlikləri azaltmaq •
Zəif və təcrid olunmuş qruplar tərəfindən xidmətlərə çıxış imkanında ayrı-seçkilik və ya təcrid edilmə hallarının qarşısını almaq •
Nəşrdə, həmçinin, o da qeyd olunur ki, su təchizatı və sanitar xidmətlərin təmin olunması arasında güclü əlaqələr va- hid yanaşma tələb edir. Burada ümumi çağırış budur ki, biz, hamının su və sanitar xidmətlərə çıxışı imkanına doğru ciddi irəliləyişə nail olmaq üçün siyasi alətlərə və onlardan istifadə üzrə təcrübəyə malikik.
Bu sənəd, ilkin səviyyəni müəyyələşdirməkdə, görülməli sonrakı tədbirləri müzakirə etməkdə və özünü- qiymətləndirmə prosesi vasitəsilə irəliləyişi dəyərləndirməkdə hökumətlərə və digər maraqlı tərəflərə kömək edə bilən analitik bir sənəddir.
Bu sənəd qiymətləndirmə vərəqi formasındadır. Burada siyasi seçimlər sadalanır və istifadəçidən müəyyənləşdirilən siyasət seçimlərinin nə dərəcədə istifadə olunduğunu ümumiləşdirən qiyməti vermək və əsaslandırmaq gözlənilir. Qiymətləndirmə vərəqi, həmçinin, nəticələri vəziyyətlə əlaqələndirmək və təmiz içməli suya və sanitar xidmətlərə çıxış imkanının səviyyəsini izah etmək üçün kəmiyyətlə bağlı informasiyanı da tələb edir. Qiymətləndirmə vərəqinin istifadəçisi kimi, siz, sərbəst şəkildə onu öz ehtiyaclarınıza uyğunlaşdırmalısınız.
Qiymətləndirmə vərəqi özünü-qiymətləndirmənin aparılması üçün dünyanın istənilən ölkəsində, regionunda və ya şəhərində istifadə oluna bilər. O, ölkələr (və ya yerli ərazilər) arasında müqayisələrə imkan yaratmaq üçün deyil, ölk- ənin müəyyən vaxt ərzində öz müxtəlif nəticələrini müqayisə etməsinə imkan vermək üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Qiymətləndirmə vərəqi, Su və sağlamlıq haqqında Protokola əsasən, rəsmi hesabat vermənin bir hissəsi olmasa da, Protokola qoşulan tərəflər, su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanında bərabərliyə dair ilkin təhlil aparmaq, bununla bağlı prioritetləri müəyyənləşdirmək, hədəfləri təyin etmək, müəyyənləşdirilmiş boşluqları aradan qaldırmaq və irəliləyişi qiymətləndirmək üçün ondan istifadə etməyə çağırılır.
Bərabər çıxış imkanına malik olma və onu saxlama su və sanitar xidmətlər sektorunun nə dərəcədə yaxşı fəaliyyət göstərməsindən asılıdır. Lakin, qiymətləndirmə vərəqində, diqqət, yalnız su və sanitar xidmətlər sektorunun ümumi fəaliyyətinə yönəlmir. Nə də su ehtiyatlarının idarəçiliyi kimi su və sanitar xidmətlərə bərabər çıxış imkanını poza bilən digər hallara yönəlmir. Qiymətləndirmə vərəqində, diqqət, müxtəlif vaxtlarda, bərabərlik baxımından, su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanının vəziyyətinə dair tam mənzərəni müəyyən edə bilən bəzi məsələlərə və göstəricilərə yönəlir.
Fransanın (Böyük Paris şəhər ərazisi), Portuqaliyanın və Ukraynanın təcrübəsindən göründüyü kimi, özünü- qiymətləndirmə prosesi, müvafiq orqanlara, sonrakı fəaliyyəti həyata keçirmək üçün düzgün tərəfdaşları müəyyənləşdirməkimkanı verə, orqanlar arasında və orqanlarla digər maraqlı tərəflər arasında əməkdaşlığa başlamağa kömək edə və siyasi proseslərə dəstək ola bilər. Geniş tərkibdə maraqlı tərəfləri cəlb etməklə, özünü- qiymətləndirmə məlumatları artıra və su və sanitar xidmətlərə çıxış imkanında bərabərliyə dair ümumi anlayışın işlənib hazırlanmasına, habelə yaradıcı düşüncəyə şərait yarada bilər.
Qiymətləndirmə vərəqindən istifadə maraqlı tərəflər arasında müzakirələrdə dəlillərə-əsaslanan və strukturlaşdırılmış yanaşmanın tətbiqinə kömək edə bilər. Bu, öz növbəsində obyektiv müzakirəyə imkan yarada bilən “yüksək həll yolunun” işlənib hazırlanması ilə vəziyyətin təhlil edilməsinə (o cümlədən mövcud siyasətlərin və cari tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi və normative aktlar və reallıqlar arasında boşluqları göstərmə) imkan yarada bilər. Qiymətləndirmə vərəqi, eyni zamanda, müzakirələrin əhatə dairəsini genişləndirməyə və informasiyanın mövcudluğunu və etibarlılığını artırmaq tələbini aydınlaşdırmağa kömək edə bilər.
2
Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|