Uot 338: 04 Əliquliyev R. M

İnternet  və  virtuallaşma.  İnternetin  təsiri  ilə  yaranan  virtuallığın  mahiyyəti  odur  ki, 

insanlar  real  fiziki  obyektlərlə  deyil,  onların  obrazları,  simvolları  ilə  qarşılıqlı  əlaqədə  olurlar. 

Virtuallaşma 

sənaye 

cəmiyyətinin 

transformasiyası 

və 

informasiya 

cəmiyyətinin 

formalaşmasının  əsas  faktorlarından  biri  kimi  insan  fəaliyyəti  növlərinin  transformasiyası  və 

virtual mühitə keçməsi ilə müşayiət olunur.   

İnternetin təsiri ilə dünyada real varlıqların virtual “əkizləri” meydana gəlir: ənənəvi təhsil 

elektron  təhsillə,  ənənəvi  elm  elektron  elmlə,  vətəndaş  elektron  vətəndaşla,  ənənəvi  dövlət 

elektron  dövlətlə,  ənənəvi  kommersiya  elektron  kommersiya  ilə  və  s.  əvəz  olunur.  Beləliklə, 

---

İnformasiya cəmiyyəti problemləri, 2016, №1, 35–45  

       www.jpis.az                                                                      37 

dünya  bu  “əkizlərin”  vəhdəti  nəticəsində  bütövləşir,  keçmişdən  miras  qalan  natamamlıqlar 

(problemlər) aradan qalxır. 

Qloballaşma  prosesində  virtual  reallıq  –  hadisə  və  proseslərin  virtual  idarə  edilməsi 

əhəmiyyətli rol oynayır. Virtual reallıq aləmində informasiya axınlarını dəyişmək, kombinasiya 

etmək və  yenilərini  generasiya etmək imkanı  yaranır. Virtual  reallıq  müasir cəmiyyətin bir  çox 

faktor  və  tendensiyalarını  izah  etməyə  qadir  olan  sosioloji  modelə  çevrilir.  İnternetin  təsiri  ilə 

qloballaşmanın özü virtuallaşır.  

İnternetin  təsiri  ilə  insanlar  arasında  ənənəvi  qarşılıqlı  əlaqə  formaları  dəyişir,  nəticədə 

virtual  məkanın  iştirakçıları  arasında  üfüqi  əlaqələr  meydana  gəlir.  E.Toffler  “Adaptiv 

korporasiya”  əsərində  bu  tendensiyaya  işarə  edərək  yazır  ki,  bu  proseslərin  təsiri  ilə 

“supersənaye” cəmiyyəti tipi yaranır və ənənəvi təşkilat tipləri öz effektivliyini itirir [5].  

İnsan virtual cəmiyyətdə sosial strukturların sürətli dəyişmə tendensiyasına uyğunlaşmağı 

bacarmalıdır. İnternetin təsiri ilə insanlar getdikcə daha çox virtual reallığa “miqrasiya edirlər”. 

Bu da onların dünyagörüşünə, davranışlarına, həyat tərzinə ciddi təsir göstərir.  

Virtuallaşma  həm  də  insanların  sərbəst  yaradıcılıq  imkanlarını  reallaşdırmaq  üçün  əldə 

etdikləri  yeni  kommunikasiya  formalarını  özündə  əks  etdirir.  Bunun  nəticəsində  insan  özünü 

sosial varlıq kimi təcəssüm etdirir. Beləliklə, virtual cəmiyyət fiziki cəmiyyətin alternativi kimi 

çıxış edir. Burada insan öz fəaliyyətində sərbəstdir.  

Bütövlükdə, İnternetin yaratdığı virtuallığın üç əsas əlamətini fərqləndirmək olar [6]: 



 

təsirlərin qeyri-maddiliyi (təsvir edilənlər maddiliyə xas olan effekt verir); 



 

parametrlərin şərtiliyi (obyektlər sünidir və dəyişkəndir); 



 

müvəqqətilik  (giriş-çıxış  sərbəstliyi  dayandırma  və  mövcudluğun  bərpa  edilməsi 

imkanlarını təmin edir).