suhbatlashish kabi omillar hisobga olinsa bu jarayon qiyin kechadi.
Lekin, shunga qaramasdan marketologlar ushbu omillarning ham narxga
ta ’sirini o ‘m atishga harakat qiladi. Iste’moichi fikriga asoslangan holda
narx belgilashning ham 2 turini k o ‘rib o'tish mumkin:
• iste’moichi uchun qulay narx belgilash
• mahsulot iste’mol qiymatini oshirish.
2008-2009-yillardagi iqtisodiy inqiroz davridan so‘ng ko‘plab kom
paniyalar o ‘z mahsulotlariga past darajada narx belgilash orqali sotish
hajmini oshirdilar. Bunga ushbu davrda Walmart va Mersedes Benz kabi
kompaniyalar q o ila g a n narx strategiyasini misol qilish mumkin.
Iste’mol qiymatini oshirish orqali narx belgilashda esa asosiy e ’tibor
mahsulot sifatini oshirishga va sotib olish hamda undan keyingi xiz
matlar darajasini oshirishga qaratiladi. Shu
bilan birga mahsulot narxi
ham yuqori qilib belgilanadi. Bugungi kunda umumiy elektr ener-
giyaning 20 foizi yoritish tizimi uchun ishlatiladi va ko‘plab joylarda
elektr energiyasi yetishmovchiligi kuzatiladi. Shulardan kelib chiqqan
holda Filips kompaniyasi o'zining yuqori
sifatli elektr energiyasini
tejovchi yorituvchi lampalarini taklif qiladi.
X a ra ja tg a asoslanib n a rx belgilash. Ushbu strategiyada kompa
niya ishlab chiqarish, sotish va yetkazib berish kabi xarajatlardan kelib
chiqqan holda, mahsulot narxini belgilaydi. Agar mahsulot uchun
ketadigan xarajatlar
qanchalik past b o is a past, narx belgilash imkoni
paydo b o‘ladi va bu orqali yuqori sotish hajmiga erishish mumkin
b o iad i. Apple va BW M kabi kompaniyalar xarajatlari yuqori darajada
ekanligi sababli ulam ing mahsulotlari narxi ham yuqori b o iad i.
Xarajatlaming quyidagi turlari mavjud. 0 ‘zgarmas
xarajatlar-mah-
sulot hajmiga b o g iiq bo‘lmagan va o ‘zgarmasdan qoladigan xarajatlar.
Bularga ijara ishlab chiqarish jarayoniga b o g iiq boim agan xodimlarga
ish haqi, amortizatsiya kabilami kiritish mumkin. O'zgaruvchan xara
jatlar - ishlab chiqarish hajmi bilan bevosita b o g iiq b o ig a n xarajatlar.
Masalan, xodimlarga ish haqi, xomashyo uchun xarajatlar foyda solig‘i
kabilar o'zgaruvchan xarajatlar hisoblanadi. 0 ‘zgarmas va o'zgaruvchan
xarajatlaming y ig in d isi umumiy xarajatlami tashkil qiladi.
0 ‘rtacha xarajatlar plyus foyda tamoyili b o ‘yicha narx belgilash
tovam ing tannarxiga m aiu m ustama qo ‘yishdan
iborat b o iib narx
belgilashning eng oddiy usuli hisoblanadi
Kompaniya xarajatlari quyidagicha berilgan bo isin:
Dostları ilə paylaş: