1) Bozorni tahlil qilish
- talabning geografik jihatdan tuzilishini o ‘matish;
- turli xil bozor segmentlari hajmi va potensialini o ‘matish;
- xaridorlaming ehtiyoj lami aniqlash va raqobatchilar tovariga nis
batan munosabatini o ‘matish.
2) kompaniyaning ichki sohasini tahlil qilish
- kompaniyaning resurslari, kamchiliklari, maqsadlari va imkoniyat-
larini aniqlab olish;
- xizmat ko ‘rsatish uchun bir nechta segmentlami tanlash,
3) raqobatchilarni tahlil qilish
- raqobatchilarning kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash;
- pozitsiyalashtirishning bir qancha muqobil variantlarini tahlil etish.
Bozomi pozitsiyalashtirishni to‘g ‘ri tashkil etilishi marketing rejasi va
kompleksini samarali ishlab chiqarish shart-sharoiti bo‘lib hisobla-nadi.
7.6. Bozorning potensial segmentini aniqlash
Bozoming segmentatsiyasi - ommaviy bozorlami o‘xshash ehtiyoj
lar va istaklar bilan guruhlarga b o ‘lish jarayonidir38. Segmentlarga b o ‘li-
nishning mantiqiy asoslari - kompaniyalaming raqobatbardosh ustunlik
va yuqori natijalarga erishishidir:
• firma sanoat talabining segmentlarini aniqlashi;
• maxsus talab
segmentini maqsad qilishi;
• har bir maqsadli bozor segmenti uchun "marketing aralashmasi"
ni rivojlantirishi lozim.39
Biznes-tarixchi Richard S. Tedlou bozor segmentatsiyasining
evolyutsiyasida to ‘rt bosqichni ajratib ko ‘rsatadi:
1.Fragmentatsiya (1880-yilgacha): Iqtisodiyot mahalliy yoki minta-
qaviy miqyosda mahsulot sotuvchi kichik hududiy yetkazib beruvchilar
bilan tavsiflangan.
2.Birlashma yoki ommaviy marketing (1880-1920-yillar): transport
tizimlari rivojlangani bois iqtisodiyot birlashtirildi.
Standartlashtirilgan
markali mahsulotlar milliy darajada taqsimlangan. Ishlab chiqaruvchilar
1S Pride, W., Ferrell, O .C .. Lukas, B .A., Schem bri, S., N iininen, O. and Cassidy, R.,
M arketing
P rin cip les,
3rd
A sia-Pacific ed, C engage, 2018, p. 200
'4
M adhavaram , S.. & Hunt, S. D ., "The Service-dom inant Logic and a H ierarchy o f O perant
Resources: D eveloping M asterful O perant R esources and Im plications for M arketing Strategy,
"
J o u rn a l O f The A ca d em y O f M arketing Science.
Vol. 36, No. 1, 2008. pp 67-82.
141
mahsulot hayotining dastlabki bosqichlarida bozorlarga kirib borish
uchun ijobiy masshtab samarasiga erishish uchun qat’iy
standartlash-
tirishni talab qilganlar.
3.Segmentatsiya (1920-1980-yillar): bozor miqdori oshgani sayin,
ishlab chiqaruvchilar turli xil demografik va psixologik bozor segment-
larining ehtiyojlarini qondirish uchun turli xil sifatli nuqtalarda turli
modellami ishlab chiqarishga muvaffaq b o iish di. Bu demografik,
ijtimoiy-iqtisodiy va turmush tarzi omillariga
asoslangan bozomi farq-
lash davri.
4.Giper-segmentatsiyalash (1980-yillar): bozoming yanada tor seg-
mentlarini belgilashga o‘tish. Texnologik rivojlanish, xususan, raqamli
aloqa sohasida marketologlar shaxsiy iste’molchilar yoki juda kichik
guruhlar bilan muloqot qilish imkonini beradi. Bu b a ’zan
yakka
tartibdagi marketing sifatida tanilgan.40
Bozor segmentatsiyasining amaliyoti bozorchilar tomonidan nazariy
darajada o‘ylanmasdan oldin paydo b o ig a n .41
Dostları ilə paylaş: