Urganch davlat universiteti «yengil sanoat texnologiyalari va jihozlari»

Mavzu: Yigirish korxonalarida chiqindilarni ajratish 
4 - soat 
12- LABORATORIYA 
3.10-Rasm. stavka atroflarini supurib tozalash 
3.11-Rasm. Toza tolalarni stavkaga qaytarish 
Ishning maqsadi: 
Yigirish korxonalarida xosil bo’ladigan chiqindilarning 
tasniflanishini o’rganish
. 
Laboratoriya ishi uchun kerak bo‘ladigan anjomlar va materiallar: 
Chiqindi tola 
namunalari va etalon. 
Topshiriq 
1.
To‘qimachilik texnologik chiqindilar va ikkilamchi to‘qimachilik resurslarining 
tasnifi. 
2.
Ip yigirish korxonalari chiqindilari. 

---

Uyda: 
Laboratoriya ishi bo’yicha hisobot tayyorlang 
To‘qimachilik texnologik chiqindilar va ikkilamchi to‘qimachilik resurslarining 
tasnifi. 
To‘qimachilik texnologik chiqindilar va ikkilamchi material resurslari tarkibiga ko‘ra 
quyidagilarga ajratiladi: 

paxta tolali chiqindilar — 100% paxta tolasidan yoki minimal miqdordagi 
aralash 67% paxta tolasi va 33% normal yoki modifikatsiyalangan viskozali toladan tarkib 
topgan; 

paxta tipidagi chiqindilar — paxta tolasining kimyoviy tolalar va iplar bilan 
aralashmasidan tarkib topgan; 

jun tolali chiqindilar —100% jun tolasidan yoki jun tolasi aralashmaning 70% ni 
tashkil etuvchi minimal miqdordagi aralash chiqindilardan tarkib topgan; 

jun tipidagi chiqindilar — barcha turdagi texnologik chiqindilar hamda jun bilan 
kimyoviy tola yoki ip aralashmasidan tarkib topgan ikkilamchi xom ashyo; 

zig‘ir tolali chiqindilar— barcha turdagi texnologik chiqindilar va zig‘ir tolali 
ikkilamchi xom ashyodan tarkib topgan; 

ipak tolali chiqindilar — ipakchilik sanoatining barcha ko‘rinishidagi texnologik 
chiqindilari va tabiiy ipakdan tuzilgan ikkilamchi xom ashyo; viskozali, poliefirli, poliamidli, 
atsetatli kimyoviy toladan tuzilgan aralashmaga minimal miqdorda (30%) tabiiy ipakni 
qo‘shish mumkin. 

kimyoviy tolalar chiqindilari — kimyoviy tola va ip, to‘qimachilik va trikotaj 
buyumlar, kimyoviy materiallar ishlab chiqarishda olingan barcha texnologik chiqindilar, 
shuningdek aholi va muassasalardan yig‘ilgan 100% kimyoviy tola va iplardan tayyorlangan 
ikkilamchi xom ashyodan tarkib topgan; 

aralash chiqindilar — turli ko‘rinishdagi texnologik chiqindilar va IXR lar kabi 
xom ashyo, masalan, junli ip uzuqlari, paxta yoki zig‘ir ipli astarli mato qiyqimlari qayta 
ishlanib, olingan tolalardan tarkib topgan; 

to‘qimachilik sanoatida tiklashning iloji bo‘lmagan moylangan yoki turli 
latekslar, elimlar va shunga o‘xshash moddalar bilan shimdirilgan poliuretan qoplamali 
buyumlar hamda noto‘qima matolarni o‘z ichiga olgan chiqindilar. 
Qayta ishlash texnologiyasi bo‘yicha to‘qimachilik chiqindilari 
quyidagilarga 
bo‘linadi: 

tolali chiqindilar; 

---


chigallangan ip va uzilgan ip uchlari; 

to‘qilgan mato laxtaklari va qiyqimlari; 

trikotaj mato laxtaklari va qiyqimlari; 

noto‘qima mato laxtaklari va qiyqimlari; 

kombinatsiyalangan va ko‘p qatlamli materiallar laxtaklari va 
qiyqimlari. 
Tozaligi bo‘yicha IXR va texnologik chiqindilar quyidagilarga bo‘linadi: 
tozalanmagan; tozalangan (agar ular dezinfeksiyalangan, changsizlantirilgan, yuvilgan, 
moysizlantirilgan yoki ushbu jarayonlar kombinatsiyalangan bo‘lsa). 
IXR va texnologik chiqindilar ranglari bo‘yicha quyidagicha ajratiladi: 

oq rang; 

yorqin ochiq ranglar (och-jigar rang, och –sariq, siyoh rangli va 
boshqa yorqin yoki kombinatsiyalangan ranglar); 

to‘q ranglar ( qizil, kofe rang, yashil, to‘qko‘k, qora rangga yoki 
ularning kombinatsiyasida bo‘yalgan); 

turli rangli va olachipor ranglar ( aralash va navlarga ajratilmagan 
chiqindilar yoki qayd qilingan guruhga taaluqli bo‘lmagan chiqindilar).