Urganch Davlat Unvirsiteti Bioinjineriya va oziq-ovqat xafsizligi fakulteti 213-Biyotexologiya yo’nalishi talabasi Mehmonov Sardorbekning malakaviy amaliyot hisoboti

Mashinasozlik texnologiyasi(maxsus kurs) fanidan 7-ma’ruza mashg’uloti

Mavzu: Tishli sirtlarga ishlov berish

Reja:

• Silindrik tishli g’ildiraklarning tishlarini diskli va barmoqli frezalar bilan nusxalash usulida qirqish.
• Tishli g’ildiraklarning tishlarini obkat usulida qirqish.
• Silindrik tishli g’ildiraklarning tishlarini tish yo’nish usulida qirqish.
• Chervyaklarga ishlov berish.

Ta’rif va asosiy ma’lumotlar

• Tishli g’ildiraklar silindrik, konussimon va chervyaklilarga bo’linadi. Konfiguratsiyasi bo’yicha tishli g’ildiraklar silliq, diskli yoki shlitsali teshikli diskli qilib xamda flanets va valikli (dumli) ko’rinishda tayyorlanadi. Silindrik tishli g’ildiraklar to’g’ri, spiralli va shevrli, konussimonlari to’g’ri, qiyshiq va egri chiziqli tishli qilib tayyorlanadi.

Silindrik tishli g’ildiraklarning tishlarini diskli va barmoqli frezalar bilan nusxalash usulida qirqish.

• Silindrik tishli g’ildiraklarda to’g’ri tishlarni bo’luvchi kallakli gorizontal va universal frezalash dastgoxlarida modulli diskli frezalar yordamida kesiladi. Bu usul nusxa ko’chirish usuli deb atalib, tishlar orasidagi cho’kmani ketma-ket shakldor diskli modulli freza yordamida frezalashdan iborat. Bunday frezalar xar bir modul uchun 8 yoki 15 donadan iborat to’plamda tayyorlanadi. Odatda, 8 donadan iborat frezalar to’plami ishlatiladi, bularda ishlov berilganda, quyi aniqlikdagi tishli g’ildirak xosil qilinadi, lekin yanada aniqligi yuqori bo’lgan tishli g’ildiraklar tayyorlash uchun 15 yoki 26 ta frezalardan iborat turkum talab qilinadi.

Tishli g’ildiraklar, odatda, bittalab (7.1-rasm, a) yoki opravkada bir nechtalab (7.1-rasm, b) kesiladi, bu esa frezaning kesib olish yo’li va kesib chiqishiga ketgan vaqt xamda yordamchi vaqt xisobiga unumdorlikni oshiradi. Agar shpindel qisqichiga ikkita yoki uchta freza o’rnatilsa (7.1-rasm, b), xar bir freza bittadan guruxdagi zagotovka tishlarining cho’kmasini kesadi, bunda unumdorlik yanada oshadi.

• Tishli g’ildiraklar, odatda, bittalab (7.1-rasm, a) yoki opravkada bir nechtalab (7.1-rasm, b) kesiladi, bu esa frezaning kesib olish yo’li va kesib chiqishiga ketgan vaqt xamda yordamchi vaqt xisobiga unumdorlikni oshiradi. Agar shpindel qisqichiga ikkita yoki uchta freza o’rnatilsa (7.1-rasm, b), xar bir freza bittadan guruxdagi zagotovka tishlarining cho’kmasini kesadi, bunda unumdorlik yanada oshadi.

Avtomatik bo’luvchi mexanizmli tish kesuvchi dastgoxlarda modulli diskli frezalar yordamida silindrik tishli g’idiraklarning to’g’ri tishlarini kesishda asosiy vaqt quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

• Avtomatik bo’luvchi mexanizmli tish kesuvchi dastgoxlarda modulli diskli frezalar yordamida silindrik tishli g’idiraklarning to’g’ri tishlarini kesishda asosiy vaqt quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
• bu yerda; la - kesiladigan tish uzunligi mm;
• lkes – kesib olish uzunligi mm; lchiq – kesib chiqish uzunligi mm;
• Siyu - ishchi yurishdagi minutiga surish mm/min;
• Soyu –minutiga orqaga yurish mm/min;
• Z - kesiladigan g’ildirakdagi tishlar soni; i - o’tishlar soni;
• m- bir vaqtda kesiladigan tishli g’ildiraklar soni;
•  - zagotovkani bitta tishga burish uchun ketgan vaqt min.
• Kesib olish uzunligi lkes -quyidagi formula buyicha aniqlanadi:

2. Shakldor sirtlarga frezalab, randalab va protyajkalab ishlov berish

• Disk turidagi detallarning yopiq sirtlari va yopiq bo’lmagan to’rpi chiziqli - shakldor sirtlari belgi bo’yicha yoki nusxakash yordamida frezalash orqali ishlov beriladi. Ishlov berish, odatda, ikki xarakat yordamida amalga oshiriladi. Bu xarakatlarning bittasini dastgoxning tegishli texnik surilishidan olinadi; ikkinchisi – nusxakashdan, nusxakashga xar doim rolik bosib turiladi (yoki uning o’rniga detal).
• Nusxakash buyicha frezalashda asosiy xarakat bo’lib stolning bo’ylama surilishi yoki dumaloq stolning aylanishi xisoblanadi. Oxirgi usul bilan frezalash 5.2 a) rasmda ko’rsatilgan.

E’tiboringiz uchun rahmat!