Urganch kompyuter va axborot tеxnologiyalari kasb-hunar kolleji III – bosqich 01-08 guruh o’quvchisi Rajapova Iroda diplom loyihasi mavzu: “Berilgan butun sonni so’zlarda ifodalash dasturiy ta’minotini yaratish” Urganch 2011

Urganch kompyuter tеxnologiyalari texnikumi 01-20 guruh o’quvchisi Egamberdiyev Asadbek ning BITIRUV MALAKAVIY ISHI Mavzu: “Tarmoq qurilmalaridan foydalanib mahalliy va global tarmoqlarning konfiguratsiyasini loyihalash” Urganch - 2022 y.

Mundarija

	Kirish
I.	Asosiy qism
	1.1	Lokal tarmoqlarni tashkil qilishda tarmoq komponentalarini aniqlash
	1.2	Tarmoq uchun pеrifеriya qurilmalarini tanlash
	1.3	Tarmoq tarkibidagi tarmoq komponеntlarni tanlash
II.	Texnologik qism
	2.1	Tarmoq qurilmalaridan foydalanib mahalliy va global tarmoqlarning konfiguratsiyasini loyihalash
III.	Mehnat muhofazasi va texnika xafsizligi
	3.1	EHMdan foydalanuvchilarining charchashini kamaytirishga qaratilgan tadbirlar
	3.2	Foydalanuvchi va kompyuter orasidagi muloqotni to’g’ri tashkil etish
	Xulosa
	Foydalanilgan adabiyotlar

K I R I SH

• Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so'ng axborotlarni kompyuterlashtirish sohasida juda katta ishlar qilindi. Ijtimoiy hayotning barcha sohalarida axborotlar bilan ishlashni jadallashtirish rejalari «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi»da ham ko'rsatib o'tilgan.
• Xususan, 1999-yil fevral oyida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Ma'lumotlar uzatish milliy tarmog'ini tashkil etish va jahon axborot tarmoqlaridan foydalanishni tartibga solish to'g'risida”gi qarori qabul qilindi. Biroz vaqtdan so'ng 1999— 2003-yillarda O'zbekiston Respublikasida malumotlar uzatish milliy tarmog'ini modernizatsiya qilish va uni rivojlantirish dasturi qabul qilindi.
• O'zbekiston Respublikasida korporativ foydalanuvchilar (vazirliklar tarmoqlari, tashkilotlar, davlat boshqaruv organlari, mahalliy va mintaqaviy boshqarish tizimlari va h. k.) uchun xalqaro milliy mintaqaviy ko'lamda uzatiladigan axborotlar hajmining uzluksiz ko'payishi, ma'lumotlarni uzatish milliy tarmog'ini rivojlantirish va takomillashtirish zaruratini keltirib chiqardi.

1.1. Lokal tarmoqlarni tashkil qilishda tarmoq komponentalarini aniqlash.

• Lokal tarmoqlar keyingi vaqtda kompyuterlarga qo‘shimcha modda bo‘lmasdan bitta kompyuterdan ko‘proq bo‘lgan har qanday kompaniyani majburiy buyumiga aylanayapti. Hisoblash texnikasi paydo bo‘lishidan boshlab, kompyuterlar orasida ma’lumotlar uzatish bo‘lgan. U har bir kompyuterni birgalikda ishlashni tashkil etishga imkon yaratadi. Haqiqatdan ham, real holatda ko‘pincha lokal tarmoq ikkitadan bir necha o‘nlab kompyuterlarni birlashtiradi. Bir xil lokal tarmoqlarning imkoniyatlari yuqori: abonentlarni maksimal soni mingacha yetishi mumkin. Lokal tarmog‘i bilan bog‘langan kompyuterlar bir virtual kompyuterga birlashadi, uning resurslariga hamma foydalanuvchilar kirishi mumkin bo‘ladi. “Lokal tarmoqlar” (LAN, Local Area Network) aynan, lokal deganda shunday tarmoqlarni tushinish kerakki, o‘lchamlari katta bo‘lmagan bir-biriga yaqin joylashgan kompyuterlarni birlashtiradi.

• 1.2. Tarmoq uchun pеrifеriya qurilmalarini tanlash

• Ko‘pincha kompyuter tarmoqlarining yana bir sinfini ajratishadi – shaxar tarmoqlari (MAN, Metropolitan Area Network). Ular global tarmoqlarga yaqinroq bo‘ladi, lekin ba’zan lokal tarmoq xususiyatiga ega bo‘lishadi, masalan yuqori sifatli aloqa kanallari va nisbatan uzatishni yuqori tezligi.
• Lokal tarmog‘idan xilma-xil sonli axborot uzatilishi mumkin: axborotlar, tasvirlar telefon orqali gaplashuvlar, elektron xatlar va hakozo. Masalan, ular har xil turdagi kompyuterlar orasida axborotlarni almashuvini bajarishga imkon beradi. Faqat kompyuterlar emas balki boshqa qurilmalar, masalan, printerlar, plotterlar, skanerlar tarmoqning abonentlari (uzellari) bo‘lishi mumkin. Lokal tarmoqlar tarmoqdagi hamma kompyuterlarda parallel hisoblash tizimini tashkil etishga imkon yaratadi.
• Sanoat tomonidan ko‘p sоnli turdagi kabellar ishlab chiqilаdi, masalan, eng yirik Belden kabel firmasi 2000 dan ko‘prоq nomlarni taklif etadi.
• Barcha ishlab chiqilgan kabellar uchta katta guruhga bo‘linadi:
•  Ekranlangan (shielded pair, STR) va ekranlanmagan (unshilded pair, UTR) larga bo‘lingan to‘qilgan (o‘ralgan) juft simlar asosidagi kabellar;
•  koaksial (coaxial cable);
•  Optotolali (fiber optic);