U. d. mutafakkirlari (Italiyada — L. Balla, Germaniyada — I. Reyxlin, U. fon Gutten; Niderlandiyada — Erazm Rotterdamskiy va b.) ilohiyot va cherkovga qarshi asarlar yaratdilar. Ba`zi gumanistlar katolik ruxoniylarni tanqid qilib, papaning dunyoviy xokimiyatiga qarshi chiqdilar.
U. d. da tarixga xam o`zgacha yondoshildi. Tarix cherkov-feodal tasavvurlaridan ozod qilina borib, iloxiyotchilarning davrlashtirish sistemalari rad etila boshlandi. Gumanistlar antik davr b-n o`rta asr o`rtalaridagi sifat tafovutiga e`tibor berdilar.
U. d. da tarixni qadimgi, o`rta asr va yangi tarixga bo`lish kelib chiqdi.
U. d. da gumanistlar dunyoqarashiga xos xususiyatlar ta`lim va tarbiyaviy ishlarga oid qarashlarda ham uz aksini topdi. Gumanistlar (Erazm Rotterdamskiy, F. Rable, M. Monten) o`rta asr sxolastik ta`lim sistemasini kattik tankid kilib, akliy va jismoniy kamol topgan kishini tarbiyalashni ilgari surdilar. Mustaqil fikrlashga, yuksak axloqiy sifatning shakllanishiga, estetikaga axamiyat berdilar. Ular maktabda faqat latin tilini emas, yunon tilini, antik badiiy adabiyoti va mifologiyasini xamda matematika, tarix, tabiatshunoslikni o`rganish zarur deb hisobladilar. Bolalarning jismoniy rivojlanishi haqida g`amho`rlik qildilar va ularga jismoniy jazo berishga qarshi chiqdilar.
Adabiyotlar:
KarimovI.A.Yuksak ma`naviyat- yengilmas kuch. T.”Ma`naviyat”. 2008. Sulaymonova.F. Sharq va G`arb. T. O`zbekiston. 1997. Yo`ldoshevS.,vab.Qadimgiva o`rta asr G`arbiy va YEvropa falsafasi.T.S`Harq.2003.
