Va adabiyoti universiteti

Yakuniy fikrni aytib, uyga vazifa berish. 
―Alpomish‖ dostoni o‗zbek xalq og‗zaki ijodiga yuksak hissa qo‗shgan asar 
hisoblanib, doston o‗zida yurt sog‗inchini mujassamlashtirgan, ona Vatanga 
muhabbat, do‗stga va yorga sadoqat kabi tuyg‗ularni badiiy jumlalarda ifodalay olgan 
xalqimizning sevimli dostonidir. Dostonni sinchiklab o‗qigan o‗quvchi unda ona 
Vatan, do‗st-u yorga bo‗lgan mehr va sadoqat naqadar chuqur aks etganligini his 
etadi. Dars ―Alpomish‖ haqidagi she‘r bilan yakunlanadi. 
 
Uyga vazifa sifatida ―Dostondan olgan taassurotlarim‖ mavzusida insho yozish 
beriladi. 

---

83 
Xulosa 
Bitiruv malakaviy ishimizning kirish qismida qayd etganimizdek, yosh 
avlodni, xususan umumta‘lim maktablaridagi o‗quvchilarni ma‘naviy jihatdan yetuk, 
barkamol qilib tarbiyalashda badiiy adabiyotning roli beqiyos ekanligini yana bir bor 
ta‘kidlamoqchimiz. Badiiy adabiyotsiz inson kim bo‗lishidan qat‘iy nazar, ma‘naviy 
barkamol inson bo‗lib shakllanishi nihoyatda mushkul. Shuning uchun ham yosh 
avlodni, umumta‘lim maktablarida adabiyot o‗qitishni yaxshi yo‗lga qo‗yish, yangi 
pedagogik texnologiyalar asosida dars o‗tishni tashkil qilish masalalari kun tartibiga 
qo‗yildi. Bu masala davlat siyosati darajasidagi ko‗tarildi. Ayniqsa, umumta‘lim 
maktablarida bu ishning yaxshi yo‗lga qo‗yilishi lozimligi qator ta‘lim bo‗yicha 
qabul qilingan rasmiy hujjatlarda tilga olindi, vazifalar belgilab berildi. Bu borada 
Respublikamizda bir qator muvaffaqiyatlarga ham erishildi. Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturining qabul qilinishi maktablarda ta‘lim sifatini zamon talablari darajasiga 
ko‗tarishda alohida bosqich bo‗ldi, deb bemalol ayta olamiz.
Mustaqillik yillarida barcha fanlar qatorida adabiyot fani bo‗yicha ham 
umumta‘lim maktablari uchun darsliklar yozildi, nashr etildi, amaliyotga joriy qilindi. 
Uslubshunos olimlar umumta‘lim maktablarida adabiyot o‗qitish bo‗yicha metodik 
qo‗llanmalar nashr qildirdi. Maktablarda adabiyot darslarini qanday usul va 
uslublarda o‗qitilsa, yaxshi natijalar berishi mumkinligini amaliy qo‗llanmalarda 
ko‗rsatib berildi. Biz bu o‗rinda A. Zunnunov, S. Dolimov, S. Matjon, B. To‗xliyev, 
K. Yo‗ldashev, Mirqosimov, T. Boboyev, K. Husanxo‗jayeva, K. Jo‗rayev va boshqa 
yana o‗nlab olimlarning umumta‘lim maktablarida adabiyot darslarini o‗rganish 
usullari haqidagi qator kitoblari, maqolalarini tilga olib o‗tishni ma‘qul ko‗rdik. Biz 
mazkur bitiruv malakaviy ishimizni yozish jarayonida tilga olingan olimlarning 
tadqiqotlariga tayangan holda ish ko‗rdik. Umumta‘lim maktablarining 9-sinfida 
―Alpomish‖ dostonini o‗rganishda nimalarga e‘tibor berish zarurligi to‗g‗risidagi 
qarashlarimizni bayon etdik va quyidagi xulosalarga keldik.
Ishimizning birinchi bobida ―Alpomish‖ dostonining yaratilish tarixi va 
variantlari, qahramonlik dostonlarining o‗ziga xosligi: milliy ruh va an‘analar‖ni 
o‗rganish haqidagi metodik qarashlarimizni bayon etdik. Bu jarayonda o‗qituvchidan 

---

84 
juda katta bilim, ijodkorlik qobiliyati zarurligi bilan bir qatorda zamonaviy axborot 
texnologiyalaridan oqilona foydalanish juda yaxshi samara berishini amaliy 
jarayonda ko‗rib chiqdik. 
Bitiruv malakaviy ishimizning ikkinchi – ―Alpomish‖ dostonini o‗qitishda 
zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish‖ bobida dostonni o‗rganishdagi 
o‗ziga xosliklar, pedagogik texnologiya usullaridan, interfaol metodlardan 
foydalanish mumkinligi haqidagi fikrlarimizni bildirdik.
Adabiyot darslarini o‗tishda o‗qituvchida pedagogik mahorat bilan birga, 
nazariy bilim ham bo‗lishi lozim. Agar o‗qituvchi nazariy jihatdan savodli bo‗lsa har 
qanday badiiy asar haqida o‗zining shaxsiy nuqtai nazarlarini bildira oladi, 
o‗quvchilarini ham shunday fikrlashga o‗rgatadi. Adabiyot o‗qituvchisi faqat 
adabiyot darslaridagi ma‘lumotlarni takrorlab qo‗ysa, o‗quvchilarni mavzuga 
qiziqtira olmaydi. Xalq og‗zaki ijodining qaysi namunasini o‗rgatmasin, o‗qituvchi 
darslikdan tashqari yangi ma‘lumotlarni bersagina o‗quvchini qoniqtirishi, mavzuga 
qiziqtirishi mumkin. Bu esa o‗qituvchidan mustaqil ko‗p o‗qishini, ham amaliy, ham 
nazariy bilimga ega bo‗lishni taqozo etadi.
Mazkur bitiruv malakaviy ishimizni yozish jarayonida yana bir xulosaga 
keldikki, adabiyot o‗qituvchisi yangi pedagogik texnologiya usullari bilan puxta 
qurollangan, interfaol usullarni har bir mavzuga mos holda qo‗llay oladigan bo‗lishi 
kerak. Texnik vositalar bo‗ladimi, monitor, internet materiallari, kompyuterdan ham 
unumli foydalana olish qobiliyatiga ega bo‗lishi lozim. Shu vositalardan 
foydalansagina adabiyot o‗qituvchisining darsi qiziqarli, mazmunli va zamon 
talablarida bo‗ladi.
Pedagogik amaliyot davomida o‗rganilgan va sinovdan o‗tkazilgan metodlar 
asosida ―Alpomish - o‗zbek xalq qahramonlik dostoni‖ mavzusida ochiq dars 
mashg‗uloti o‗tkazildi. Ushbu darsda qo‗llanilgan metodlarning natijalari 
umumlashtirilib, dostonni o‗rganishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarning 
ahamiyati katta ekanligi qayd etildi. 
Dars o‗tish jarayonida interfaol usullarga murojaat etish, adabiyot darsligi, 
tarqatma materiallar, test, jadval, kompyuter, videoproyektor, audio, video kabi 

---

85 
vositalardan foydalanish maqsadga muvofiq. Jumladan, mavzuni qiziqarli yoritish va 
o‗quvchilar ongida mustahkam saqlanishi uchun ―Bahs-munozara‖, ―Qizil va yashil 
rangli kartochkalar bilan ishlash‖, ―Tushunchalar tahlili‖, ―Klaster‖, ―Sonlar tilga 
kirganda‖, ―Rolli o‗yin‖ kabi interfaol metodlarga murojaat etish yaxshi samara 
beradi.