Va axborot texnologiyalari 11-sinf toshkent – 2021

‘pol
va haqoratomuz xabarlarga javob bermaganingiz ma
’
qul, shuningdek, tarmoqda 
“
bezorilik
”
qilmang. Aks holda siz Internetda salbiy raqamli iz qoldirishingiz mumkin. O
‘
z 
virtual obro
‘
yingiz va qadr-qimmatingizni saqlang. Tajovuzkor akkauntiga taqiq o
‘
rnating, 
ya
’
ni bunday tarmoq foydalanuvchisini bloklang.
Fishingga qarshi kurashing!
 
Akkauntingizni muntazam ravishda tekshirib turing. 
Agar akkauntingiz 
“
buzilgan
”
ligini sezsangiz, uni darhol bloklang. Xavfsiz saytlardan 
foydalaning. Brauzerdan 
“
Parolni saqlash
”
funksiyasini o
‘
chiring, kompyuter va mobil 
qurilmalarda murakkab parollardan foydalaning.
AMALIY FAOLIYAT
Topshiriqlar
1-topshiriq. 
Test savollariga javob bering.
Raqamli izlarni qoldirmaslik uchun nima qilish kerak?
a) 
ijtimoiy tarmoqlardan foydalanmaslik;
b) 
raqamli qurilmalardan umuman foydalanmaslik;
c) 
buning iloji yo‘q;
d) 
boshqalarning qurilmalaridan foydalanish.

---

I BOB. 
MA’LUMOTLAR BAZASI VA MBBT HAQIDA TUSHUNCHA
304
Raqamli izlarni boshqarishni nimadan boshlash lozim?
a) 
keraksiz ma’lumotlarni olib tashlash;
b) 
ijtimoiy tarmoqlardagi profilni “yaxshilash”;
c) 
shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish;
d) 
buning ilojisi yo‘q.
Uch nuqta o‘rniga kerakli atamani qo‘ying:
… – smartfon, planshet, kompyuter kabi zamonaviy qurilmalar yordamida raqamli 
makonda amalga oshirilgan har qanday xatti-harakat natijasida to‘planib boradigan 
ma’lumotlar.
2-topshiriq.
Berilganlar misolida o‘z xatti-harakatlaringizni Internet va raqamli dunyo odob-
axloq qoidalari (raqamli etiket)ga ko‘ra tahlil qiling va baholang, ya’ni Internet reputatsiya 
(nom)ngiz va raqamli izingizga baho bering.
 
1) 
avval kimgadir yozgan bir nechta elektron pochta xabarlaringiz; 
2) ijtimoiy tarmoqlarga joylashtirgan postlaringiz;
3) 
youtube.com saytida oxirgi vaqtlarda ko‘rgan videolaringiz.