Va axborot texnologiyalari 6-sinf toshkent – 2021

TAYANCH TUSHUNCHALAR
Internetga tobelik
– Internetga 
bog‘lanib qolish, vaqtning aksariyat 
qismini Internetda о‘tkazish.

---

111
Internetning salbiy ta’sirlari
Internetga tobelikni bartaraf etishning 
yo‘llari
Internetda behuda ketgan vaqtni ota-ona va 
yaqinlardan yashirish, natijada yolg‘on so‘zlash.
Internetda bo‘lgan vaqtni muntazam ravishda 
kuzatib borish.
Atrofda kechayotgan voqealarga loqayd 
munosabatda bo‘lish, faqat virtual olam 
haqidagina o‘ylash.
Bo‘sh vaqtni toza havoda o‘tkazish, sport 
bilan shug‘ullanish, qiziqarli kitoblarni o‘qish.
Boshqalar bilan muloqotdan qochish, jamoat 
joylariga bormaslik, do‘stlar va yaqinlar bilan kam 
aloqada bo‘lish yoki umuman aloqada bo‘lmaslik, 
ulardan uzoqroq turishga harakat qilish.
Sinfdoshlar, qarindoshlar va do‘stlar bilan 
haqiqiy muloqotga ko‘proq vaqt ajratish, 
Internetdan kamroq foydalanish.
Oilaviy munosabatlarning o‘zgarishi, ota-onalar, 
yaqinlar o‘rtasida nizolarning kelib chiqishi.
Uy yumushlarida ota-onalarga qarashish, 
yaqinlar bilan qiziqarli o‘yinlar o‘ynash. 
Uy vazifalarini bajarish o‘rniga onlayn o‘yinlarni 
o‘ynash, bo‘sh vaqtlarni keraksiz saytlar yoki 
suhbatlarda o‘tkazish natijasida o‘zlashtirish 
baholarining pasayishi.
Internetdan faqat foydali va kerakli 
ma’lumotlarni olish uchun foydalanish. 
Vaqtdan unumli foydalanib, kun tartibini 
yaratish va unga rioya qilish.
Internetdan foydalanishda xavfsizlik qoidalariga amal qiling:
1) shaxsiy ma’lumotlaringizni Internetga joylashtirmang;
2) rasm о‘rniga avatardan foydalaning;
3) shubhali saytlarga kirmang; 
4) faqat о‘zingiz tanigan shaxslar bilangina muloqot о‘rnating;
5) axborot manbasi (muallif yoki sayt)ni ko‘rsatmasdan nusxa ko‘chirmang;
6) ijtimoiy tarmoqlarda muloqot qilishda har doim axloqli bo‘lishga harakat qiling;
7) birovlar nomidan xabar yozmang, boshqalar parollarini buzmang;
8) Internetda yot kompyuterda ishlaganingizda ishni tugatgandan keyin, brauzerning “History” 
qismidan tashrif buyurgan saytlaringiz ro‘yxatini o‘chirib tashlang;
9) Internetda nazoratsiz ko‘p vaqt o‘tkazishdan saqlaning, foydasiz ishlar bilan shug‘ullanmang.
Kompyuter o‘yinlari
Elektron o‘yinlar o‘zaro harakatga asoslangan bo‘lib, har bir o‘yinchining harakati o‘yinning keyingi 
kechishiga ta’sir ko‘rsatadi. Shu boisdan, o‘yinga mukkasidan ketish kitob o‘qishga kirishib ketishga 
nisbatan oson va tez kechadi. Ayrim o‘yinchilar me’yorni unutgan holda o‘yinga o‘ta berilib ketadi, 
bunday holat esa o‘yinga tobelikni keltirib chiqaradi. Bunday “o‘yinchi”larga o‘z vaqtida yordam 
ko‘rsatish zarur. Eng avvalo, bu shunchaki virtual o‘yin ekanligi va haqiqatdan ancha yiroqligini 
unutmaslik kerak. Hech kim superqahramon yoki dovyurak poygachi emas. O‘yinchi virtual 
poygada g‘olib chiqishi, aslida esa mashina boshqarishni umuman bilmasligi mumkin.

---