Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Axborot xavfsizligida sun’iy intellektning qo’llanilishi.

Axborot xavfsizligi, tobora ko‘proq joriy etilayotgan va foydalanilayotgan kompyuter tizimlarini hisobga olgan holda, zamonaviy dunyoda muhim o‘rin tutadi. Har bir inson, xoh u shaxs, xoh kompaniya, o‘z ma’lumotlarini o‘g‘irlash, o‘chirish yoki o‘zgartirish xavfini kamaytirishni xohlaydi. Avtomatlashtirilgan tizimda ham kiberxavfsizlik muhim rol o‘ynaydi. IDC tadqiqotiga ko‘ra, tashkilotlar 2020-yilgacha kiberxavfsizlik dasturiy ta’minoti, xizmatlari va apparat vositalariga 101,6 milliard dollar sarflaydi. Yetakchi tashkilotlar o‘nlab xavfsizlik mahsulotlarini birlashtiradi, ammo baribir hujumlarga qarshi himoyasiz bo‘lishdan qo‘rqishadi. Bu shuni ko‘rsatadiki, xavfsizlikka sarflangan xarajatlar ko‘payganidan keyin ham xavfsizlik buzilishi hech qanday to‘xtash yoki sekinlashuv belgilarini ko‘rsatmaydi. Ilg‘or kiberxavfsizlik texnologiyalarini qabul qilish vaqt talab etadi, bu esa hujumlarni batafsil aniqlash va kiberxavfsizlik bo‘yicha mutaxassislarga qaraganda tezroq hal qilish imkonini beradigan texnologiya sun’iy intellekt bo‘lishi mumkin.
Sun’iy intellekt – boshqa narsalar qatorida tahdidlarni aniqlay oladigan va ularni bartaraf etish va oldini olish uchun avtomatik ravishda zarur choralarni 328 ko‘radigan texnologiya hisoblanadi va sun’iy intellekt ga asoslangan vositalar turli xil kiberxavfsizlik ehtiyojlarini qondiradi.
1. Biometrik autentifikatsiya. Parollar buzilgan bo‘lib, nozik foydalanuvchi, biznes yoki hukumat ma’lumotlarini xavf ostiga qo‘yishi mumkin. Bu yerda sun’iy intellekt asosidagi autentifikatsiya, xoh u barmoq izlari va yuzlarni skanerlash, ancha xavfsizroq va tizim ularni xavfsiz skanerlashi mumkin. Agar biometrik loginlar parollar bilan bog‘langan bo‘lsa, foydalanuvchi ma’lumotlarini buzish ehtimoli ancha past bo‘ladi.
2. Tahdidlarni aniqlashni tezlashtirish. An'anaviy kiberxavfsizlik tizimlari bir vaqtning o‘zida har xil turdagi zararli dasturlarni boshqarishga qodir emas. Bundan tashqari, nafaqat kiberxavfsizlik darajasi ko‘tarildi, balki xakerlar ham dasturlarini kuchaytirishi mumkin. Murakkab tahdidlarni tezda aniqlash uchun siz bunday muammolarni hal qila oladigan ilg‘or xavfsizlik vositalaridan foydalanishingiz kerak. Kompaniyalar doimiy yangilanib turadigan ilg‘or algoritmlar va kodlar yordamida yuzni aniqlash orqali tahdidni osongina aniqlay oladigan sun’iy intellektga asoslangan tizimlarni joriy qilmoqdalar. Mashina o‘rganish bilan birgalikda sun’iy intellekt skanerlash yo‘lini, zararli dasturlarning mikro xatti-harakatlarini va qaror qabul qilishga yordam beradigan har qanday zararli faoliyatni tahlil qilishda samarali hisoblanadi.

3. 
   Hujumlarga tezkor javob. Agar tizim tahdidlarga qarshi kurasha olmasa va ular tizimga kichik zarar yetkazishidan oldin ularni oldini olishga qodir bo‘lmasa, tahdidni real vaqt rejimida aniqlash mantiqiy emas. Xakerlar jamoasi tizimga turli nuqtalardan hujum qilganda, sun’iy intellekt darhol nuqtalarni bog‘laydi va avtomatik ravishda hujumning oldini olish rejalarini taklif qiladi. Sun’iy intellekt bashoratli tahlildan foydalanadi, bu hujumlarni aniqlash va yo‘q qilish uchun oddiyroq va tezroq yondashuv hisoblanadi. Misol uchun, sun’iy intellekt tizimi tizimda zararli faylni topganda, u faylni tizimdan o‘chirib yuboradi.
   
4. 
   Dinamik autentifikatsiya muhitini yaratish. Ma’lumotlar tarmoqlarda ham ushlanishi mumkin. Bu tizimlarga masofadan kirishda xodimlar uchun tashvishli holat, ya’ni an'anaviy autentifikatsiya modellari endi xavfsiz emas. Bu erda sun’iy intellekt yordamga keladi. Sun’iy intellekt tizimlari real vaqt rejimida global autentifikatsiya muhitini yaratadi, bu ko‘p faktorli autentifikatsiyadan foydalangan holda joylashuv yoki tarmoqqa qarab kirish imtiyozlarini o‘zgartiradi. Bunga maʼlumotlar yigʻish va maʼlumotlarga masofadan kirishda ilova, qurilma va tarmoq boʻylab foydalanuvchi xatti-harakatlarini tahlil qilish kiradi.
   
5. 
   Inson ishtirokining pasayishi. Hech bir mashina odamlarning ijodkorligi, tasavvuri va fikrlash qobiliyatidan oshib keta olmaydi. Ammo muhandislar tomonidan qabul qilingan qarorlar, shuningdek, to‘g‘ri ma’lumotlar to‘plami, fikrlar va hozirgi tendentsiyalar bilan ta’minlanadi. Ma’noli ma’lumotlarni tekshirish va ulardan foydalanish ko‘p vaqt talab etadi va yuqori xavfli muammoni hal qilish bir zumda imkonsiz bo‘lib qoladi. Kompaniyalar sun’iy intellekt texnologiyasidan foydalanadigan xavfsiz dastur yaratganda, xavfsizlik xodimlari inson aralashuvisiz xavfsizlik tahdidlarini aniqlash va oldini olishni avtomatlashtirish orqali nafas oladilar. Bashoratli tahlilga qo‘shimcha ravishda foydalanuvchi xatti-harakatlarining doimiy tahlili tizimlarni bir qator hujumlardan himoya qilish uchun muhandisning aralashuvini kamaytiradi. Tejalgan vaqtni ijodiy va samarali ishlarga sarflash mumkin.
   

Sun’iy intellekt - boshqa tizimlarlar qatorida tahdidlarni aniqlay oladigan va ularni bartaraf etish va oldini olish uchun avtomatik ravishda zarur choralarni ko‘radigan texnologiya hisoblanadi va sun’iy intellekt ga asoslangan vositalar turli xil kiberxavfsizlik ehtiyojlarini qondirishini ko‘rib chiqamiz. U integrallashgan holda tarmoqlanib tizimni o‘rganish, tilni qayta ishlash, ko‘rish, rejalashtirish va robotatexnika yordamida bajarishlarga tarmoqlanadi.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, sun’iy intellekt tizimlari odamlar tomonidan yaratiladi va boshqariladi va ba’zi joylarda inson omiliga bo‘lgan ehtiyoj majburiydir, chunki mashinalar shubhali hujumning haqiqiyligini aniqlay olmaydigan va tasdiqlay olmaydigan buyruqlardan tashqariga chiqa oladi chiqa olmaydi.