Вәһһаби Мәзһәби

Çəkişmənin əsas həlli

Əziz oxucular diqqət yetirməlidirlər ki, bizim vəhhabilərlə ixtilaflı məsələlərimizin bir çoxu “ibadət” məfhumunun təhlilindən irəli gəlir. Nə qədər ki, ibadətə məntiqi tərif verilib insaflı hökm çıxarılmayıbsa, bütün bu bəhslərin heç bir nəticəsi olmayacaq. Buna görə də təhqiqat apararkən, bir sıra lüğətçilərin sözlərinə uymaq lazım deyil. Bu barədə Quran ən görəl yol göstəricidir. Çox əfsuslar olsun ki, bütün vəhhabi yazıçıları və onların əqidə və fikirlərinin əleyeinə kitab yazanlar bu məsələri (ibadətin məntiqi və həqiqi mənasını) təhlil etmək əvəzinə, ׀׀ dərəcəli məsələlərə daha çox əhəmiyyət vermişlər.

Bir sözlə, vəhhabilər deyirlər:

“Sizin Peyğəmbərin şərəfinə gördüyünüz bir çox işlər (qəbri ziyarət etmək, təvəssül etmək. və s.) Peyğəmbərə, imama ibadət etmək sayılır və bunun da nəticəsi şirkdir.

İndi isə, vəhhabilərin cənazəyə ibadət adlandırdıqları bir neçə əməli xatırlatmaqla bütün bunların iki tərəfi olduğunu qeyd edirik: A) İbadət sayılır; B) İbadət sayılmır. 1) Peyğəmbərdən və saleh bəndələrdən şəfaət istəmək. 2) İlahi övliyalardan şəfaət istəmək. 3) Dini rəhbərlərdən hacətini diləmək. 4) Qəbir sahibinə təzim və ehtiram etmək. 5) Peyğəmbərdən və başqalarından kömək istəmək.

De: Bütün şəfaət yalnız Allaha məxsusdur” /Zümər surəsi, 44-cü ayə/.

“Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir” /Şuəra surəsi, 80-cı ayə./.

Vəhhabilər bu ayələrə əsaslanaraq şəfaətin ancaq Allaha məxsus olduğunu deyirlər.

Bunu Allahdan başqasından istəmək ibadət sayılır.

Burada “Allahın felini təfsir etmək” və “Allahın feli nə deməkdir?” sualına cavab vermək lazımdır.

Hər növ şəfaət və xəstələrə şəfaət verən amil özü tam müstəqil və sərbəstdir. Bu yalnız Allaha məxsusdur. Əgər Allahdan başqa bir şəxsdən əqidə etibarı ilə, o şəxsi rəbb və yaxud ilah qərar verib şəfaət istənilsə, sözsüz ki, bu əməl ibadət sayılacaq. Amma əgər, belə bir əqidə ilə yox, həmin şəxsi Allahın bəndəsi bilib ondan şəfaət istənilsə, Allahın işini Ondan başqa bir kəsdən istəmək sayılmır.

Bu hökm Allahdan başqa bir kimsədən kömək diləməyə də aiddir. Kömək diləmək iki cürdür: a) ibadət b) qeyri-ibadət.

Bu hökm təkcə ibadət və qeyri-ibadəti bir-birindən ayırmır. Əksinə, tovhid və şirk arasında ümumi bir qaydadır.

“Antibiotik” maddələr insan vücudunda mikrobların məhv olmasına böyük təsir göstərir. Əgər bu maddənin funksiyasına görə bunun işini müstəqil hesab etsək və əqidə bağlayıb, buna təzim edib kömək istəsək, şirk və ibadət sayılır. Lakin buna təsir edən qüvvənin Allah tərəfindən olduğunu nəzərə alsaq, bu şirk və günah sayılmaz. Bu kimi çəkişmələri və mübahisələri həll etmək üçün ibadətin, ilahın və rəbbin mənasını dərk etmək lazımdır. Cahil ərəblərin bütün işləri bütlərə əqidə üzündən olub. Onlar bütləri hər bir işdə müstəqil hesab etməklə bütlərdən kömək və hacət istəyir və yaxud Allahın bütün işləri bütlərin öhdəsinə qoyduğunu güman edirdilər. Bütlər istədikləri şəxsə şəfaət verər, istəmədiklərinə isə, verməyə bilərlər.

Bu bəhs haqqında daha çox məlumat almaq istəyənlər aşağıdakı kitablara müraciət edə bilərlər.²