Verska(1 128) 2017 yil p65

2-topshiriq. Nuqtalar o‘rniga qo‘yilgan qo‘shimchalarning qanday
vazifa bajarishini izohlang.
3-topshiriq. Kelishik qo‘shimchasini olgan so‘zning qaysi so‘zga
bog‘langanini va qanday so‘roqqa javob bo‘lishini aniqlang.
Ot, olmosh va otlashgan so‘zlarga qo‘shilib, ularni
boshqa so‘zlarga bog‘lash uchun xizmat qiluvchi gram-
matik shakllar tizimi kelishik shakllari sanaladi.
Kelishik shakllari doimo tobe so‘zga qo‘shiladi.
O‘zbek tilida oltita kelishik mavjud bo‘lib, ularning
har qaysisining o‘z nomi va shakli bor.
112-mashq.
 Berilgan jadvaldagi kelishiklar nomi va shakliga e’tibor
bering.
!
Kelishik nomlari
Qo‘shimchalari
Misollar
Bosh kelishik
–
It hurar, karvon o‘tar.
(Maqol)
Qaratqich kelishigi
-ning
Kitobning varag‘i.

---

55
Davomi
Ot va otlashgan so‘zlarning egalik qo‘shimchalari
bilan shaxs va sonda hamda kelishik qo‘shimchalari bilan
o‘zgarishi turlanish deyiladi.
113-mashq. 
Gaplarni yozing, ismlarning turlanishini aniqlang. Sirojiddin
Sayyidning she’ri haqida fikr bildiring.
1. Hikmatni anglamoqning o‘zi bir hikmat. (O. Mahmudov)
2. Sen o‘zingning eson-omonligingni tilasang, tilingdan zinhor
yaramas so‘zlarni chiqarma. (Yusuf Xos Hojib) 3. Asal bor yerda
arisi ham birga bo‘ladi. (Ahmad Yugnakiy) 4. Do‘stlar dilini
ranjitish dushmanni murodga yetkazishdir. (Koshifiy) 5. Yomon
odamga yo‘ldosh bo‘lgandan ko‘ra o‘tda kuygan afzal. («Otalar
so‘zi») 6. Sabr shunday bir kuchli narsadirki, g‘azabni shijoatga,
shiddatni halimga, kattalikni tavozega, yomonlikni yaxshilikka
aylantirmaklikka quvvati yetar. (Abdulla Avloniy) 7. Kishini
go‘zal qilib turadigan uning chiroyi emas, balki chiroyli xul-
qidir. (Xurramiy)
8. Har keksa, har yoshning zahmatlarida,
Azim chinorlarning hikmatlarida,
Hazrat Yassaviyning xilqatlarida,
Vatan qolar ekan, Vatan abadiy.
(Sirojiddin Sayyid)