Verska(1 128) 2017 yil p65

124-mashq.
 Yusuf Xos Hojibning «Qutadg‘u bilig» asaridan olingan
gaplarni o‘qing, ulardagi fikr bo‘yicha bahslashing. Qaratqich kelishigi
qo‘shimchasining ishlatilishiga e’tibor qiling.
Ko‘zingni katta och. O‘zingni zakovat nuri bilan yoritib
ko‘r. Menga donishmandlarning bitta hikmatli so‘zi ma’lum:
«Bilimdon o‘z bilimi tufayli ofatlardan omon qoladi». Uquvsiz
kishining ishi yurishmaydi. Hurmat kishining uquv-idrokidan
keladi.
Ezguning har bir ishi chiroyli, har bir qadami go‘zal. Yomon-
larning esa kundan kunga mung va alami ortadi.
125-mashq. 
Bizning shahar, Sharifaning kitobi, buning ahamiyati
birikmalarida qaratqich kelishigini tushirib qoldirish mumkinmi? Mumkin
bo‘lmasa, buning sababini izohlashga harakat qiling.

---

61
Qaratqich va qaralmish yonma-yon kelganda, ko‘p
hollarda qaratqich kelishigi tushib qolishi mumkin. Lekin
qaratqich va qaralmish o‘rtasida boshqa so‘z qo‘llanilsa,
qaratqich qo‘shimchasi tiklanadi. Masalan: Maktabimiz-
ning chiroyli bog‘i.
Qaratqich kelishigi shaxs nomlari, otlashgan so‘zlar
va olmoshga qo‘shilganda, belgisiz qo‘llanmaydi.
 
126-mashq.
 «Katta tanaffusda» mavzusida og‘zaki matn tuzing.
Matnda qaratqich shaklining tushib qolgan yoki qolmaganini aniqlang.
♦
♦
♦
♦
♦
 
127-mashq.
 O‘zingizga yoqqan badiiy asardan kichik bir matnni
ko‘chirib yozing. Matndagi kelishik qo‘shimchalarining tagiga chizing.
Savol va topshiriqlar
1. Qaratqich va qaralmish deb nimaga aytiladi?
2. Qanday holatlarda qaratqich kelishigi qo‘shimchasi tushib qol-
maydi? Misollar bilan izohlang.
3. Qaratqich kelishigidagi so‘z qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi?