Vizual matn yoki qisqa syujet rejasini tuzish

Badiiy asar tasvirlanayotgan voqelik va asarda ishtirok etadigan qahramonlar masalasiga bevosita bogʻliq. Chunki sujet asosidagi voqelikda qahramonlar harakat qiladi va eng muximi, haqiqiy badiiy asarlarda avvalo qahramonlar oʻz dardidunyosi bilan namoyon boʻladi. F. M. Dostoyevskiyning „Jinoyat va jazo“ romanida Raskolnikov, A. Qahhorning „Sarob“ romanida Saidiy, Togʻay Murodning „Otamdan qolgan dalalar“ romanida Dehqonqul obrazlari atrofida voqealar sanʼatkorona tarzda uyushtirilgan.

• Badiiy asar tasvirlanayotgan voqelik va asarda ishtirok etadigan qahramonlar masalasiga bevosita bogʻliq. Chunki sujet asosidagi voqelikda qahramonlar harakat qiladi va eng muximi, haqiqiy badiiy asarlarda avvalo qahramonlar oʻz dardidunyosi bilan namoyon boʻladi. F. M. Dostoyevskiyning „Jinoyat va jazo“ romanida Raskolnikov, A. Qahhorning „Sarob“ romanida Saidiy, Togʻay Murodning „Otamdan qolgan dalalar“ romanida Dehqonqul obrazlari atrofida voqealar sanʼatkorona tarzda uyushtirilgan.

Badiiy asar sujeti ekspozitsiya, tugun, voqealar rivoji, kulminatsiya, yechim singari bir qator unsurlardan tarkib topadi. Masalan, Abdulla Qodiriyning „Mehrobdan chayon“ romanidagi Xudoyorxon bilan Anvarning toʻqnashuv epizodi asarning kulminatsion nuqtasi sanaladi. Soʻngra voqealar yechimi keladi. Badiiy asarda sujet unsurlari baʼzan turlicha hajm va turlicha tartibda kelishi mumkin. Shuningdek, ayrim asarlarda ekspozitsiya yoki yechim singari sujet unsurlari boʻlmasligi ham mumkin. Bu aslo kamchilik emas, aksincha, oʻquvchini badiiy tafakkurga chorlaydi, tasavvurini kengaytiradi. Baʼzi adabiyotshunoslar prolog (muqaddima) va epilog (xotima)larni ham sujet elementi sifatida koʻrsatadilar (A Qodiriy romanlarida bu unsurlar mavjud). Sujet kompozitsiya, konflikt, fabula kabi adabiy tushunchalar bilan ham mustahkam bogʻlangan.

• Badiiy asar sujeti ekspozitsiya, tugun, voqealar rivoji, kulminatsiya, yechim singari bir qator unsurlardan tarkib topadi. Masalan, Abdulla Qodiriyning „Mehrobdan chayon“ romanidagi Xudoyorxon bilan Anvarning toʻqnashuv epizodi asarning kulminatsion nuqtasi sanaladi. Soʻngra voqealar yechimi keladi. Badiiy asarda sujet unsurlari baʼzan turlicha hajm va turlicha tartibda kelishi mumkin. Shuningdek, ayrim asarlarda ekspozitsiya yoki yechim singari sujet unsurlari boʻlmasligi ham mumkin. Bu aslo kamchilik emas, aksincha, oʻquvchini badiiy tafakkurga chorlaydi, tasavvurini kengaytiradi. Baʼzi adabiyotshunoslar prolog (muqaddima) va epilog (xotima)larni ham sujet elementi sifatida koʻrsatadilar (A Qodiriy romanlarida bu unsurlar mavjud). Sujet kompozitsiya, konflikt, fabula kabi adabiy tushunchalar bilan ham mustahkam bogʻlangan.

Syujetning elementlari [tahrir | manbasini tahrirlash]

Syujetning elementlari [tahrir | manbasini tahrirlash]

• Muqaddima
• ekspozitsiya
• harakatning rivojlanishi
• kulminatsiya
• tan olish
• Epilog