World scientific research journal

World scientific research journal
 
www.wsrjournal.com Volume-10_Issue-1_December 2022 
349 
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. 10 raqami yo’q. 10 soni ikkita raqam: 1 va 0 bilan belgilanadi. 
Bitta mashg’ulotda bitta yoki ikkita raqam bilan tanishtirish mumkin. 
Masalan “1” raqami bilan tanishtirishda tarbiyachi sanoq kartochkasiga bitta 
o’yinchoq qo’yadi, ularning oldiga 1 ta doirali kartochkani qo’yadi. 2 ta bolani 
chaqirib, biriga bir marta sakrash, ikkinchisiga bir marta stolga taqillatishni taklif etadi. 
Bolalar sanab, hammasi «bittadan» degan xulosa qiladilar. 
Keyin “1” raqamini ko’rsatib bu sonni ko’rsatuvchi shartli belgidir, har bir son 
o’z belgisiga egadir deb tushuntiradi. Bolalar bog’chasi bilan boshlang’ich sinf orasida 
uzviylik shundan iboratki bular bir-birini to’ldirib boradi. 
Bolalar ustma-ust, tagma-tag terib qo’yish, sanash orqali to’plamlarning 
teng, notengligini aniqlaydilar 
Tenglik – notenglik munosabatlarini aniqlashda ishora - belgilari simvollaridan 
foydalaniladi. 
Qaysi qatorda ko’proq, qaysi qatorda kamroq? 5 soni 6 dan kamroq, 
5 6 tengsizlikdan tenglik hosil qilish uchun nima qilish kerak? deb so’raladi. 
1ni qo’shib tenglik hosil qilinadi va birni ayirib barobarni yozish yo’li 
tushuntiriladi. 6=6... 
6-7 yoshdagi bolalar juda o’yinqaroq bo’ladilar. Shuning uchun uyda yoki 
bog’chada ular bilan o’yinlar o’ynashga, mashg’ulotlar o’tkazishga to’g’ri keladi. 
Chunki o’yin ularning ko’rish, eshitish va idrok qilish uquvini o’stiradi, 
predmetlarning shakli, katta-kichikligi, rangini ajrata bilish qobiliyatini ham 
rivojlantiradi. O’yinlar nafaqat predmetning shakli yoki rangini ajratishga, balki 
yuqorida aytib o’tganimizdek, bolaning nutqi, tafakkurining rivojlanishiga ham 
yordam beradi. 
Bu paytda o’g’il bolalar otasiga, qiz bolalar esa onalariga o’xshashni juda 
xohlaydilar. O’ynayotgan o’g’il-qizlarning o’yinlariga hech e’tibor qilganmisiz? 
Ko’pgina kichkintoylar uylaridagi ota-onalarining, bog’cha opalarining, buvayu 
buvijonlarining muomalalarini o’yinga ko’chiradilar. Ba’zida har bir bolaning xatti-
harakatiga qarab ularning uyida qanday kayfiyat, o’zaro munosabatlarning 
qandayligini bemalol bilib olish mumkin. 
Ba’zan bolalar o’yinqaroqlik qilib kattalarning murojatini eshitmasliklari yoki 
aytganlarini qilmasliklari mumkin. Bunda bolaga qo’pol muomalada bo’lib, ko’nglini 
ranjitmaslik yekrak. Aks holda bolalar injiq, o’jar bo’lib qoladi. Hamma ishingizni 5-
10 daqiqaga tashlab, bolaning nega javob bermayotganiga, shu tobda bolaning nima 
bilan band ekanligiga hamda nima bilan qiziqayotganiga ahamiyat bering. Iloji boricha 
u bilan o’sha mashg’ulotni davom ettiring. Agar bolaning qilayotgan ishi noto’g’ri yoki 
noo’rin bo’lsa, unga buni tushuntirishga harakat qiling. Aksincha bo’lsa, uni maqtang 
va yordam bering. 
Ba’zi ota-onalar bolaga uni qanday va qay darajada bajarganligi bilan 
qiziqmaydilar. Yoki aksincha, qilgan ishini noto’g’ri bajarsa ham hadeb 

---