““ 2015 yil «Himoyaga ruxsat beraman» Kafedra mudiri
Tabiiy-texnik geotizimlarni makon va vaqtda loyihalash tamoyili
Yüklə 250,45 Kb.
|
|
Tabiiy-texnik geotizimlarni makon va vaqtda loyihalash tamoyili.
Har bir 64
landshaft (geotizim) murakkab (hududiy), makon va vaqtdagi ochiq tizim bo`lib, u bir butun geografik qobiqni bir qismi hisoblanadi, shuningdek u bir qator morfologik qismlardan iborat. Geotizimga bo`lgan ta`sir natijasida tabiat, xo`jalik va axolining tizimlarida o`zgarish zanjiri vujudga keladi (chunki geotizimda yotiq va tik yo`nalishlar bo`yicha komponentlar hamda ayrim qismlar orasida bog’liqlik mavjud), bu hol tezda salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Tabiiy-texnik tizimlarni loyihalashda vazifa murakkablashadi: tabiat bilan texnika o`rtasida o`zaro aloqani hisobga olib, loyihalash yo`li bilan barqaror yuqori sifatli holda tabiat va texnik qismlarni mavjud bo`lishiga erishi lozim. Loyihalash dorisiga hozirda me`yorlar, chegaralar va tabiat orqali kiritiladi. Loyihalanilayotgan ob`ektni tizimli harakterda ekanligini hisobga olib loyihani vujudga keltirishda landshaftni bir butun holdagi hususiyatini saqlab qolish uchun uning barcha komponentlarni xususiyatlarini to`la-to`kis muhofaza qilish lozim bo`ladi. Masalan, er usti va grunt suvlarini musaffoligini saqlab qolish uchun havo bilan tuproq birinchi navbatda toza bo`lish kerak. CHunki chiqindilarni aksariy qismi tuproqqa tushadi, ular yuvilib suv havzalariga qo`shiladi. Qishloq xo`jalik geotextizimlarini loyihalashda bu tamoyil texnik qismlar ayrim holdagi shunchaki bo`laklar emas, balki murakkab tizim bo`lib tabiiy va texnik elementlar, ya`ni qishloq xo`jalik ekinzorlari, infratarkibi, aholi punktlari, o`rmon va boshqa qishloq xo`jaligi bo`lmagan uchastkalarni bir-birlari bilan bog’liq tizim deb tushuniladi. Tamoyilni hisobga olish geotextizimni xududiy tarkibini optimallashtirish yo`li bilan amalga oshiriladi, ularni turlicha geoekologik optimal holda saqlash bilan erishiladi. Optimallashtirish tabiiy resurslardan oqilona foydalanishni hududiy tashkil qilish bilan erishiladi, bunda landshaftlarni shakllari, o`lchamlari va shuningdek qo`shni qishloq xo`jalik geotextizimlarini joylashishini hisobga olinadi. Qishloq xo`jalik geotextizimlarini optimal geoekologik xilma xilligini ta`minlash uchun ekinzorlar turlarini ko`paytirish taklif qilinadi. Qishloq xo`jalik geotextizimlari tabiiy geotizimlariga nisbatan kam xilma xilligi bilan tavsiflanadi, shuning uchun ham ularni tashqi ta`sirlarga barqarorligi kamroq. Buning uchun qishloq xo`jalik geotextizimlarining tarkibisini «murakkablashtiradi‖, ya`ni almashlab ekishni tadbiq qilish 65
ancha samara beradi. Almashlab ekishni turli rotatsion sxemalarni amalda qo`llash ekinzorlarni turli tumanligini ta`minlaydi. Bu bilan tuproq tarkibini, hosildorligini yaxshilashga erishiladi. SHuningdek ixotazorlarni bunyod etish deflyatsiyani sharoitiga qarab o`rmonzorlar, suv havzalari, rekreatsiya tizimlarini vujudga keltirish ham muhitning yaxshilanishi va aholining yashash sharoitlarini qulayligini ta`minlaydi. Yüklə 250,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|