1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar
Yüklə 1,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ɔ Gürcüstanın mövqeyinin gücləndirilməsi Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi və Türkiyəyə qarşı torpaq tələbləri nəticəsində hər iki dövlətlə sərhədlərinin bağlanması Gürcüstanın regionda geosiyasi dəyərini artırıb. Gürcüstan Azərbaycanın 29 Сергей Куликов, “Война на Каспии может стать реальностью”, http://www.ng.ru/ economics/2011-11-22/1_kaspiy.html, 22.11.2011. 30 Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri Qərbə çıxış qapısı və Xəzər hövzəsi enerji xətləri üçün yeganə etibarlı istiqamət olaraq qəbul olunur. Gürcüstanda 400 min azərbaycanlı yaşayır, onların sosial, iqtisadi və humanitar vəziyyəti Azərbaycan dövləti və cəmiyyətinin maraq dairəsindədir. Gürcüstanda yaşayan ermənilərin siyasi fəaliyyətləri həm Azərbaycan, həm də Türkiyənin diqqət mərkəzindədir. Türkiyə 1921-ci il Moskva və Qars müqavilələri ilə Gürcüstan sərhədləri daxilində müsəlmanların çoxluqda yaşadığı Acarıstan Muxtar Vilayətinin statusu üçün qarant dövlətdir. 30 Saakaşvilinin hakimiyyətə gəlməsindən sonra Acarıstanın muxtar statusunun azaldılması addımları Türkiyədə narazılıqla qarşılanıb. 31 Azərbaycan və Türkiyə 1944-cü ildə Gürcüstandan Stalin tərəfindən qovulan Məshəti türklərinin geri qaytarılması üçün rəsmi Tbilisinin atdığı addımları dəstəkləyir. Türkiyədəki gürcü və abxaz lobbisi daim Türkiyənin buraya marağını artırır. Həm Azərbaycan, həm də Türkiyə Cənubi Osetiya və Abxaziya problemlərinin Gürcüstanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllinin tərəfdarıdır. Gürcüstan regionda əldə etdiyi geosiyasi dəyərdən maksimum güzəştlər qazanmaq üçün istifadə edir. Azərbaycan və Türkiyənin daxil olduğu layihələrin mərkəz ölkəsi olaraq Gürcüstan sadəcə Cənubi Qafqaz üçün deyil, Şərq-Qərb layihələrində də əhəmiyyət qazanıb. Qara dənizdə limanları olan Gürcüstan Azərbaycanın neft və digər məhsullarının açıq dənizlərə çıxışı üçün əhəmiyyətli rol oynayır. Ermənistan və erməni faktoru Gürcüstan-Türkiyə-Azərbaycan üçlüyünün ortaq problemidir. Erməni millətçi təşkilatının doğuş yeri Gürcüstanın indiki paytaxtı Tbilisidir. 1918-ci ildə Gürcüstan da Ermənistanın hücumuna məruz qalıb. Sovet İttifaqının qurulması ilə Azərbaycanla Ermənistan arasında olduğu kimi Gürcüstan-Ermənistan arasında da problemlər dondurulub və İttifaq dağıldıqdan sonra təkrar alovlanıb. 32 Gürcüstanda azərbaycanlılardan sonra ikinci böyük azlıq ermənilərdir. 33 Qamsaxurdiyanın Gürcüstanda etnik siyasətindən narahat olan ermənilər 1990-cı illərdə təşkilatlanıb. Cavax Xalq Hərəkatı başda olmaqla bəzi erməni təşkilatları ermənilərin çoxluqda yaşadığı Cavaxetiya regionunda idarəçiliyi ələ keçiriblər. Bu təşkilatlar Rusiyadan aldığı dəstəklə mərkəzi hakimiyyətə qarşı muxtariyyət tələb edib. Gürcüstan mərkəzi hökumətinin 30 Türkiye-Gürcistan siyasi ilişkileri, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-gurcistan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, (19 noyabr 2011). 31 Hasan Kanbolat, “Gürcüstan`da neler oluyor?”, Zaman, (8 Mayıs 2004). 32 Kamil Ağacan, “Ermenistan Gürcüstan İlişkileri”, Ermeni Araştırmaları, Sayı 19, Sonbahar 2005 33 Ethnic Groups in Georgia–Armenians, The Georgian Times, 14 april 2008. |