Fonetik transkripsiya

Yosh Tadqiqotchi Jurnali 
ISSN: 2181-3132 
Vol. 1 No. 4 (2022) 
scientific journal impact factor 4.7 
So‘zlarning fonetik transkripsiyasi so‘zlarni to‘g’ri talaffuz qilish va o‘qishga yordam beradi. Garchi 
ko‘pincha bu murakkab tushuncha bo‘lib tuyulsa ham, bu masalani tushunganingizdan so‘ng, 
aslida hamma narsa juda oddiy. 
Fonetik transkripsiya – og‘zaki nutq tovushlarini grafik yozib olish usuli. Transkripsiya 
nihoyatda aniq va to‘g’ri talaffuzga asoslangan. Bunga erishish uchun har bir transkripsiya belgisi 
mos keladigan grafik belgisiga ega va har bir belgi, o‘z navbatida, aniq belgilangan tovushga mos 
keladi. 
Transkripsiya yordamida nafaqat tovush va so‘zlarning talaffuzini, balki gap va matnlarni 
ham yozma ravishda yozib olish mumkin. 
1) Avvalo, transkripsiya har doim maxsus kvadrat qavs ichida yoziladi. 
2) Transkripsiya qilingan so‘z ikki yoki undan ortiq bo‘g’inli bo‘lsa, urg‘u qo‘yilishi kerak. 
3) Agar ikkita so‘z birga o‘qilsa, fonetik transkripsiyada bu liga belgisi yordamida tuzatiladi: 
[v_dom]. 
4) Transkripsiyada bosh harflar yozilmaydi. 
5) Agar gap yoki matn transkripsiya qilinsa, tinish belgilari qo‘yilmaydi. Buning o‘rniga ular 
kesilgan vertikal chiziqlarni qo‘yishadi / (agar pauza vergul kabi kichik bo‘lsa), // (uzoqroq pauza 
bilan), nuqta yoki nuqtali vergul kabi. 
6) Undosh tovushning yumshoqligi transkripsiyada harfning o‘ng tomoniga apostrof qo‘yilgan 
holda ko‘rsatiladi. 
7) Bo‘gʻin boʻlmagan tovush uning ostidagi yoy bilan koʻrsatiladi. 
8) Tovush uzunligi ikki nuqta [a:] bilan, baʼzan esa harf ustidagi gorizontal chiziq bilan 
koʻrsatiladi. 
9) So‘zlarni yozish uchun lotin harflariga asoslangan maxsus ishlab chiqilgan xalqaro fonetik 
alifbo, shuningdek, yunon alifbosidan olingan ba’zi piktogrammalar mavjud. 

---

743