İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A
 
 
____________________________________________________________ 77 
qurulmuş hesablama maşınlarının məhsuldarlığı daima inkişaf etdirilmişdir (takt 
tezliyi artırılmış, maşın sözünün uzunluğu artmış, operativ yaddaşda 
informasiyanın dəyişmə sürəti artmış və s.). 
“ENIAK” elektron rəqəm hesablama maşını 
İlk hesablama maşınları elektron lampaları, kondensatorlar və relelər 
bazasında yaradılmışdı. Bu maşınların sürəti məhdud idi və onlarda texniki 
nasazlıqlar tez-tez baş verirdi. Bunlara misal olaraq keçən əsrin 40-cı illərində 
hazırlanmış “ENIAK” və “EDSAC” elektron rəqəmli hesablama maşınlarını 
göstərmək olar. 

---

İ N F O R M A T İ K A 
____________________________________________________________ 
78 
 
Müxtəlif xarakteristikalı elektron lampaları 
 
Müxtəlif tutumlu kondensatorlar 
QEYD:
1745-ci ildə Leyden şəhərində alman keşişi Evald Yurgen fon Kleyst 
holland fiziki Piter van Vuşenbrukdan xəbərsiz elektrik kondensatorunun 
prototipinin konstruksiyasını hazırlayır və kondensatora “Leyden bankası” adını 
verir. İlk hazırlanan kondensatorlar bir-birindən müəyyən məsafədə yerləşən iki 
dielektrikdən (keçiriciliyi olmayan elektron vərəqindən) ibarət idilər.

---

İ N F O R M A T İ K A
 
 
____________________________________________________________ 79 
 
Müxtəlif xarakteristikaya malik relelər 
QEYD
: İlk rele amarikalı Cozef Henri tərəfindən 1831-ci ildə hazırlanmışdır. 
Relenin iş prinsipi elektromaqnit xassəsinə əsaslanırdı. Qeyd etmək lazımdır ki, 
C.Henrinin relesi kommutasiyali (dəyişən cərəyanın sabit cərəyana çevirilməsi) 
deyildi. Rele