Issn 2223-1617 azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
73 

---

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
74 
 
Diaqram 1 L.trilobum növünün 2015-ci ildə  ontogenezinin dinamikası 
 
 Diaqramdan göründüyü kimi populyasiyalarda ontogenezin ayrı-ayrı mərhələlərində, müxtəlif 
sayda fərdlərə rast gəlinir. Belə ki, 2, 4, 5, 6-cı SP-də fərdlərin sayı çoxdur, bunu onunla izah etmək 
olar  ki,    həmin  SP-də  bitkinin  yayıldığı  torpağın  münbitliyi  daha  əlverişlidir.    Senopopulyasiyanın 
strukturunda  rast  gəlinmiş  bu  dəyişiklik  mikroşəraitin  təsiri  nəticəsində  yaranır.  Bu  özünü  bitkinin 
məhsuldarlığının öyrənilməsində də aydın göstərir (Cəd.2). 
Bitkinin  fitosenoloji  komplekslərində  9  senopopulyasiyasının  quruluşunun  öyrənilməsi 
nəticəsində  məlum  olmuşdur  ki,  tədqiq  olunan  senopopulyasiyalardan  SP2  cavandır,  digərləri  isə  hər 
birində 2-3 SP olmaqla keçid, yetişmiş və tam yetkindir. Ontogenezin  g
1, 
g
2,
 g
3 
fazalarının  çox olduğu 
populyasiyada  məhsuldarlıq  daha  yüksəkdir,  lakin  müxtəlif  illərdə  L.trilobum  növünün  fitokütləsi  və 
bioloji ehtiyatı mikroşəraitin təsirindən asılı olaraq dəyişə bilər. 
           Botaniki-coğrafi rayonlar üzrə Laser trilobum üçün ehtiyatın bolluğu ən çox KQ-ın şimalında 
təzahür etmişdir. Bu özünü məhsuldarlıqda da (86,95 sentner)biruzə verir (cəd.3). 
 
ƏDƏBĠYYAT 
1.
 
İbadullayeva S.C. Azərbaycan florasının Kərəvüzkimiləri. Bakı: Elm, 2004, 321 s.  
2.
 
Животовсий  Л.А.  Онтогенетические  состояния,  эффективная  плотность  и 
классификация   популяций растений // Экология. 2001. т. 1. С.79-81. 
3.
 
Зайко  Л.Н.,      Пименова  Р.Е.,        Масликов  В.Ю.      Обзор  метода  и  результатов  по 
изучению лекарственных растений России (По материалом ВИЛАР). Материалы Межд. 
Науч. - Прак. Конф. Современные проблемы фитодизайна. Белгород, 2007, с. 148-157. 
4.
 
Каптен  Ю.Л.  К  методике  определение  проективного  покрытия  в  флорогенетических 
исследованиях. Вестн. Ленингр. ун-та, 1983, №3, т.6,   с. 115-116 
5.
 
Крылова И.Я., Шретер А.И. Методические указания по изучению запасов дикорастущих   
лекарственных растении.  М., ВИЛАР, 1971, с.21 
6.
 
Методика определения запасов лекарственных растений. М., 1986. 
7.
 
Работнов  Т.А.  Вопросы  изучения  состава  популяций  для  целей  фитоценологии  /  Т.А. 
Работнов //Проблемы ботаники. -1950 б. –т. 1. –с.465-483  
8.
 
Флора Азербайджана, 1955, т.6, с.217 
9.
 
Уранов  А.А.  Возрастной  спектр  фитоценопопуляций  как  функция  времени  и 
энергетических волновых процессов. // Науч. докл. высш. шк. Биол. науки. 1975. вып. 2. 
с. 7-33   
 
 
 

---