Kurs ishi mavzu: umumta’lim maktabi o’quvchilarining diskurs kompetentsiyasini rovojlantirishda ta’lim texnologiyalarning ahamiyati. (A2 Darajadagi o’quvchilar misolida) Bajardi

Darsning borishi:
Mavzu: “Future simple”
Sinf: 6A
O’quvchilar darajasi: A2
Dars maqsadi:
Ta`limiyligi: O`quvchilarni “Future simple” zamonida gapirishga o’rgatish; hujjatning ko`rinishlari, matn yozish qoidalari, hujjat bo`yichа harakatlanish haqida bilim, ko`nikma va malaka hosil qilish va ularni amalda qo`llay olishiga erishish O`quvchilarni o`zaro hamkorlikda ishlash, ularda kompyuterlardan unumli foydalanish tushunchasini singdirishga erishish.
Tarbiyaviyligi: O`quvchilarni tafakkurini, dunyoqarashini ijodiy qobiliyatini rivojlantirishga erishish.
Dars turi: yangi bilimlarni o’rganish. Dars o’tish metodi: “Aqliy hujum” Dars jihozi: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga oid slayd.
Dars rejasi:
1. Tashkiliy qism: (2 daqiqa).
2. O’tilgan mavzuni takrorlash (Хotirani sinash 12 daqiqa). 3. Yangi mavzuning bayoni (10 daqiqa). 4. Mavzuni mustahkamlash (15 daqiqa). 5. O’quvchilarni baholash (3-4 daqiqa). 6. Uyga vazifa (2 daqiqa).
Darsning borishi: 1. Tashkiliy qism: Salomlashish davomatni aniqlash. Rag’bat uchun uchburchak, to’rtburchak, yulduzchа shakllaridan foydalanish. 2. O’tgan mavzuni takrorlash, uyga vazifani so’rash:
Darsning borishi:
Suhbat: “Davra suhbati” metodi. Buning uchun stol va stullar doira shaklida joylashtiriladi. Bu usulda o’quvchilar bir-biri bilan yuzma-yuz o’tiradilar. Suhbat og’zakishaklda o’tkazilishi mumkin. O’qituvchi tanishuv mavzusini tushuntiradi va takrorlashlarini so’raydi. Aylana bo’ylab har bir juftlik o’zaro tanishadilar. Interfaol metodlar, eng avvalo, o’quvchining o’z bilimlarini namoyish etishga, ularni faollashtirishga xizmat qiladi.
Bunday o’yinlar o’quvchilarning fikrlash salohiyatini oshiradi va darsga qiziqishi ortadi. Shu kabi o’yinlar bilan dars olib boriladi, so’ngra o’quvchilar tomonidan mustaqil ishlar amalga oshiriladi, keyin o’qituvchi tomonidan rahbarlik qilinadi. Mashg’ulotning yakuniy qismi qisqa va jo’shqinligi bilan ajralib turish kerak, ya’ni mashg’ulotda o’zlashtirilgan materialni mustahkamlash uchun mavzuga yaqin bo’lgan badiiy asarlar boshini o’qib berish, she’r aytib berish, topishmoq aytish didaktek o’yin kabi usullardn foydalanilsa maqsadga muvofiq bo’ladi. Agar mashg’ulot aralash turda bo’lsa, u holda uning birinchi qismida yangi mavzu bilan tanishtiradi, va u yuqorida aytib o’tilgan sxema asosida tuziladi. Shuningdek, diskursiv ko’nikmalar ko’nikmalar bilan bog’liq matnni real tarzda amalga oshirish aloqa holati, ta’minlash bo’yicha nutq tadbirlarini samarali tashkil etish dars. Turli tadqiqotchilarning kontseptsiyalarida DC ko’nikmalarining tarkibi biroz o’zgaradi.
Tuzilishga biroz boshqacha yondashuv chet tilining diskursiv kompetensiyasi A.I. asarlarida taqdim etilgan. Gorbunov, kim quyidagi muhim jihatlarni ta’kidlaydi o’rganilayotgan toifaning tarkibiy qismlari:
1) o’rganilayotgan til tizimi haqidagi bilim; tizim atributiv diskursiv xususiyatlari (janr, funktsional uslub, rasmiyatchilik) - tizim komponenti diskursiv chet tili kompetensiyasi;
2) shakllanishning yuqori darajasi etarli darajada amalga oshirish ko’nikmalari grammatik, leksik, sintaktik xorijiy til tizimlari - lingvistik Diskursiv chet tilining komponenti malakalar;
3) bilim, ko’nikma, amaliy ko’nikmalar nutq o’zaro ta’sirini amalga oshirish, nutqiy xulq-atvor normalari bilan bog’liq boshqa muloqotchilar, ijtimoiy-madaniy Diskursiv chet tilining komponenti malakalar;
4) bilim, ko’nikma va amalga oshirish ko’nikmalari vakillari bilan og’zaki muloqot turli xil diskursiv jamoalar (shu jumladan professional) - janr Diskursiv chet tilining komponenti malakalar;
5) kodlash ko’nikmalari va adekvat ijtimoiy-madaniy talqinlar, Diskursivning professional konteksti muhit diskursivning rasmiy komponentidir chet tilini bilish;
6) nutqni rejalashtirish qobiliyatlari chet tilida o’zaro munosabatlar aloqa maqsadiga muvofiq - taktik, pragmatik komponent Diskursiv chet tili kompetensiyasi. Shunday qilib, nutqning tuzilishida chet tili kompetensiyasi taqdim etiladi tizimli, lingvistik, ijtimoiy-madaniy, janr, rasmiy, pragmatik (taktik atributiv va h.k). Shunga ko’ra, shakllanish vositalari orqali diskursiv kompetentsiya ta’limning o’rta bosqichida chet tili rivojlantirishga yo’naltirilgan bo’lishi kerak. V.V. Safonova chet tilining kommunikativ kompetensiyasini torroq tushuncha deb hisoblab, uni “o’quvchining nutqiy xulq-atvorini psixologik omillarga qarab kommunikativ jihatdan maqbul va maqsadga muvofiq ravishda oʻzgartirishga imkon beruvchi til, nutq va ijtimoiy-madaniy bilim, koʻnikma va malakalarni egallash darajasi” deb hisoblaydi.¹⁰ Samaradorlik nuqtai nazaridan chet tili kompetensiyasi - bu o’quv jarayoni jarayonida shakllangan o’quvchi shaxsining bilim, ko’nikma va qadriyat munosabatlarining integral yig’indisining alohida kesimidir. Har bir tilim ta’lim jarayonining ma’lum bir bosqichida ma’lum bir ta’lim natijasi sifatida qaralishi mumkin. Chet tilini o’zlashtirish milliy madaniyatni o’zlashtirish bilan uzviy bog’liq bo’lib, u nafaqat madaniy bilimlarni o’zlashtirishni, balki o’rganilayotgan tilning ona tilida so’zlashuvchilarning mentalitetini tushunish qobiliyati va istagini shakllantirishni ham o’z ichiga oladi. bu mamlakat aholisining kommunikativ xulq-atvorining o’ziga xos xususiyatlari. Chet tilini o’qitish mazmunidagi ijtimoiy-madaniy komponent o’quvchi shaxsini rivojlantirishda muhim rol o’ynaydi, chunki bu nafaqat o’rganilayotgan til mamlakati madaniyati merosi bilan tanishish, balki o’quvchilarning umumiy madaniyatini shakllantirishga hissa qo’shadigan o’z mamlakatining madaniy qadriyatlari bilan taqqoslash.


XULOSA
Ilmiy manbalarda mazkur muammo yechimiga bag’ishlab maxsus ilmiy konferensiyalar o’tkazilganligi ham qayd etiladi. Bu kabi ilmiy izlanishlar va muammoga nisbatan bildirilgan turlicha qarashlar dialogik diskurs masalasining tilshunoslikda hal qilinish lozim bo’lgan, tadqiqqa muhtoj qirralari mavjud ekanligidan dalolat beradi. Ta’lim sohasi mutaxassislari abituriyentlarning (o’quvchilarning) xorijiy tillarni o’rganish jarayonida universitet ta’limiga chet tilining diskursiv kompetensiyasini joriy etishning afzalliklarini doimiy ravishda muhokama qiladilar. Bular birinchi navbatda ta’lim muhitining texnologik xususiyatlari bo’lib, ular diskursiv kompetentsiyani shakllantirish uchun yaratilishi kerak. Darhaqiqat, bizning tadqiqotlarimiz shuni ko’rsatdiki, ular yaxshi tayyorlangan, texnik jihatdan savodli va faol o’quv dasturlari va universitetlar xorijiy tillarni o’rganish uchun yaxshiroq moddiy va shakllangan kurslarga ega bo’lishi mumkin, uzoq muddatli ichki kuchli texnik, semantik va amaliy bazaga ega. Til sohasida chet tilini kommunikativ metodika bilan o’qitishdan maqsad nutq vaziyati doirasida chet tilida muloqotni og’zaki va yozma shaklda o’rgatishdir. Ma’lumki, og’zaki-nutq muloqotining usuli - bu nutq. Maktabda nutqqa o’rgatishdan maqsad o’quvchilarda turli vaziyatlarda og’zaki muloqot qilish qobiliyatini rivojlantirishdan iborat. Ijodiy faoliyat ijodiy xususiyatga ega bo’lgan faoliyat jarayonida rivojlanadi, bu o’quvchilarni o’rganishga va hayratga solishga, nostandart vaziyatlarda yechim topishga majbur qiladi. Agar o’quvchi gapirishni, o’qishni, chet tilidagi nutqni eshitishni, yangi narsalarni o’rganishni yaxshi ko’rsa, unda "chet tili" faniga qiziqish borligini aytishimiz mumkin va ma’lum bir muvaffaqiyatga erishish uchun sharoitlar yaratilgan. Fransuz tilini bilishdan tashqari, o’quvchilar o’zlarining shaxsiy xususiyatlarini rivojlantirish, kelajakdagi kasbiy faoliyati va kundalik hayotda boshqa odamlar bilan muloqot qilish uchun zarur bo’lgan ko’nikmalarni shakllantirish imkoniyatiga ega bo’ladilar. Chet tilini o’rganish va o’z imkoniyatlarini amalda qo’llashda 86 ta guruh kursni tugatgandan so’ng qo’rquvini o’rtacha 10 foizga kamaytirdi. Shunday qilib, ular o’z imkoniyatlarini baholashni oshirdi, yanada muvaffaqiyatli ishga joylashdi va xalqaro loyihalarda ishtirok etdi. Chet tilining diskursiv kompetentsiyasidan faol foydalanish, o’z bilimlarini amalda ro’yobga chiqarish boshqa lingvistik modellarni o’zlashtirishga tayyorligini ko’rsatdi. Chet tillarini nutqlar majmuasi sifatida o’rganish tillarni o’rganishni davom ettirish, mutaxassislik bo’yicha ishlash istagini uyg’otadi. Bunday kurslarni amaliy qo’llash o’quvchilar uchun mavjud, mumkin va maqbuldir. Tadqiqotni ko’rib chiqish ko’p tilli jamiyatlar uchun ochiq chet tillari bo’lib qolmoqda, bu yerda diskursiv amaliyotlar ancha murakkab va ko’p qatlamli; til kompetensiyalarini amalga oshirishga yordam beruvchi usullarni o’rganishga e’tibor qaratish maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, muloqot ko’nikmalarini yaxshilash va diskursiv kompetentsiyani amalga oshirish uchun o’quvchilarni koproq matn yani yozma diskursda koproq qiziqtrishga va yomonroq gapiradigan tilni tanlashga undashga yordam beradigan usullar ustida ishlashga arziydi.