Microsoft Word Dissertasiya Gunay Rustamova docx
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
AzərbaycanRespublikasıdövlətbüdcəsininxərclərivəonunartımsürəti
Xərclər üzrə büdcənin icrası xərclər siyahısı üzrə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi deməkdir və bir neçə mərhələdən ibarətdir :
1. Büdcə bölgüsünün tərtibi, təsdiqi və büdcə vəsaitlərinin sərəmçılara çatdırılması. Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin bütün səviyyəli büdcələrinin icra edilməsini müvəkkil icra orqanları büdcə bölgüsü əsasında həyata keçirirlər. Büdcə bölgüsü üzrə büdcə vəsaitlərinin baş sərəncamçıları tərəfindən rüblərə bölünməklə Azərbaycan Respublikası büdcə xassələrinin funksional və iqtisadi təsnifatına uyğun təsdiq edilmiş büdcə əsasında 0 5000
10000 15000
20000 25000
2010 2011
2012 2013
2014 2015
Столбец1 Ряд 1
34
sərəncamçılar və büdcədən vəsait alanlar üzrə tərtib edilir və büdcənin tərtibinə məsul olan icra hakimiyyəti orqanına təqdim edilir. 2. Büdcə öhdəliklərinin limitləri haqqında bildirişlərin təsdiqi və onun sərəmcamçılara və büdcə vəsaiti alanlara çatdırılması. Büdcə öhdəliyi – büdcəni icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna və icmal büdcə bölgüsünə uyğun yaranan , müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq büdcə vəsaitlərinin xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur. Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna və icmal büdcə bölgüsünə uyğun yaranan , müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq büdcə vəsaitlərinin xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur. Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni icra edən orqan tərəfindən sərəmcam – çılar və büdcədən vəsait alanlar üçün üç ay müddətinə müəyyən edilən və təsdiq edilən büdcə öhdəliklərinin həcmidir. Büdcə icrası zamanı Xəzinədarlıq öhdəlik və vəsaitlərə nəzarətlə bağlı məsuliyyət daşıyır. Rayon səviyyəsində xəzinədarlıq orqanları Xəzinədarlığın tabeliyində olan qurumlar kimi fəaliyyət göstərir və öhdəlikləri və X S-də ödənişləri həyata keçirirlər. VXHS-nin möhkəmləndirilməsi və vəsaitlərin idarə etmə funksiyalarının mərkəzləşdirilməsi sayəsində, Maliyyə Nazirliyi hökumətin maliyyə ə məliyyatları barədə etibarlı və vaxtında məlumat hazırlaya bilir. Büdcə Milli Məclis tərəfindən təsdiq edildikdən sonra, büdcə ayrılması X S-ə yüklənir. Xəzinə tərəfindən ciddi nəzarətdə olan kifayət qədər büdcə ayrılması olmadıqca, xərclər həyata keçirilə bilməz. Ödənişlər xəzinədarlıq vasitəsilə mərkəzləşmiş qaydada və yalnız nəğd vəsait olduqda həyata keçirilir. Yoxlama dövründə öhdəlik limitindən aşağı vəsait limiti tətbiq edilməmişdir, çünki bütün öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün dövlət kifayət qədər nəğd vəsait saxlayır. Bütün bu qeyd edilənlər son nəticədə, büdcə vəsaitlərinin yalnız xəzinə hesabları vasitəsilə istifadə olunmasını, dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş vəsaitlərin birbaşa son təyinatına çatdırılmasını, dövlət xərclərinin yalnız xəzinədarlıq tərəfindən qəbul edilmiş öhdəliklər çərçivəsində yaranan borcların 35
ödənilməsinə yönəldilməsini, büdcə təşkilatları tərəfindən maliyyə intizamına ə məl edilməklə və təsdiq edilmiş xərc smetalarında nəzərdə tutulmuş limitlər gözlənilməklə vəsaitlərdən məqsədyönlü və təyinatına görə istifadə olunmasına zəruri nəzarətin həyata keçirilməsini təmin etmişdir. Xəzinədarlığın büdcə xərclərinin idarə edilməsi prosesindəki funksiyaları aşağıdakılardan ibarətdir : - Baş Dövlət Xəzinədarlığının hesabları üzrə əməliyyatları həyata keçirir və onların uçotunu təşkil edir ; - Xəzinədarlığın cari hesabları ilə tranzit hesabları arasında hesablaşmaların həyata keçirilməsini Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı ilə razılaşdırılmış qaydada tənzimləyir ; - Müəyyən olunmuş qaydada mərkəzləşdirilmiş xərclərin , o cümlədən məqsədli büdcə fondlarının xərclərinin icrasını təmin edir. - Dövlət büdcəsi ilə digər büdcələrin qarşılıqlı əlaqələrinin nizamlanmasını və qarşılıqlı hesablaşmaları həyata keçirir , o cümlədən müvafiq ilin dövlət büdcəsinə riayət olunmaqla Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi qaydada və hədlərdə dövlət büdcəsindən ssuda ( borc ) verir. - Baş Dövlət Xəzinədarlığı ilə yerli xəzinədarlıq orqanları arasında hərəkət edən maliyyə resurslarının və pul vəsaitlərinin dövri üzləşdirilməsini həyata keçirir; - Dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərdən təyinatı üzrə istifadə olunmasına ; büdcə təşkilatlarının büdcədənkənar vəsaitlərinin maliyyə orqanları ilə razılaşdırılmış qaydada təsdiq edilimiş smetaya uyğun istifadəsinə ümumi nəzarət edir ; - Büdcə və büdcədənkənar ( o cümlədən məqsədli büdcə fondları ) gəlir və xərclərin icrasına dair hesabat məlumatlarının müvafiq büdcə təşkilatları ilə dövr üzləşdirilməsini həyata keçirir ; - Büdcə və büdcədənkənar ( o cümlədən məqsədli büdcə fondları ) gəlirlərin tədiyyə növləri kassa icrasının, xərclərin isə büdcə təşkilatları üzrə kassa və faktiki icrasının uçotuna aparır .
36
- Müəyyən olunmuş qaydada dotasiyaların verilməsini təmin edir; - Büdcənin icrasında yaranmış gərginliyi aradan qaldırmaq üçün “ Büdcə sistemi haqqında ”, Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə müəyyən edilmiş daxili və xarici maliyyələşdirilmiş mənbələrindən istifadə edir. Dövlət Xəinədarlıq Agentliyi Dövlət büdcəsinin kassa və faktiki icrasının uçotuna aparmaqla Xərclərinin idarə olunmasında birbaşa iştirak edir. Büdcə xərclərinin kassa icrası üçün xəzinədarlıq tərəfindən Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatlar və dövlət xərclərinin həyata keçirilməsini təmin edən orqanlar qarşısında mövcud qaydalara uyğun olaraq dövlət öhdəlikləri qəbul edilir, bu öhdəliklər uçota alınır və dövlət büdcəsinin icrası haqqında dövri hesabatlara daxil edilir. Dövlət büdcəsinin hüquqi və fiziki şəxslər qarşısında yaranan öhdəliklərinin büdcə vəsaiti hesabına təmin edilməsi xəzinədarlığın vahid hesabından pul vəsaitlərinin köçürülməsi ilə həyata keçirilir və bu dövlət büdcəsinin xərclərinin kassa icrasını təşkil edir. Xərclərin kassa icrası müəyyən edilmiş dövr ərzində təmin ediləcək dəyərlərin haqqının qabaqcadan ödənişi vasitəsilə də həyata keçirilə bilər. Bu cür ödənişlər satınalmanın tərəfləri arasında bağlanmış alqı-satqı müqavilələri ilə şə rtləndirilməsi və xəzinədarlıq tərəfindən məqbul sayıldıqdan sonra həyata keçirilir. Dövlət büdcəsinin xərclərinin kassa icrası üzrə məlumatları bu xərcləri həyata keçirən büdcə təşkilatları ilə xəzinədarlıq arasında dövri olaraq üzləşdirilir və müvafiq qaydada rəsmiləşdirilir. Bu istiqamətdə nəzarəti daha da gücləndirmək, dövlət vəsaitlərindən səmərəli və qənaətlə istifadə edilməsi üzərində təsirli cari nəzarəti təmin etmək, debitor və artırmaq məqsədilə xəzinədarlıq sisteminin kompüterləşdirilməsi, bütün maliyyə qurumlarını əhatə edən lokal şəbəkələrin yaradılması üçün Maliyyə Nazirliyi tərəfindən müvafiq işlər həyata keçirilir.
|