Microsoft Word Qasimov-ias docx
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
6.6. Linqvistik model
Linqvistik modeldə leksik indeksləşdirmə bul sorğularının optimallaşdırılması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Sifət, isim və ya fel kimi sintaktik siniflərə indeksatorların mənimsədilməsi sistemdə istifadə olunan statistik üsulun keyfiyyətini yüksəldə bilər. Bu halda ifadələrin formalaşdırılması müəyyən edilmiş sintaktik indikatorlara (məsələn, isim – isim və ya sifət – isim şəklində) malik olan cümlələrlə məhdudlaşır. 173 Sintaktik vahidlərin identifikasiyası üçün sadə sintaktik təhlil prosedurası istifadə oluna bilər. Adətən, ifadələrin elementləri bu sintaktik vahidlər çərçivəsində seçilir. Leksik indeksləşdirmə daha köhnə və ənənəvi üsul he- sab olunur. İstifadə olunduğu dövr ərzində bu üsul açar sözlərə və bütöv ifadələrə görə axtarış sahəsində xeyli tək- milləşdirilmişdir. İnkişaf etmiş leksik axtarış sistemlərində stop-siyahılar, qrammatik sözyaratma və genişlənmiş sor- ğular dili, eləcə də mətndə sözlərin bir-birinə yaxınlığı və onların mətnin əvvəlinə yaxınlığı parametrlərinin verilmə- si imkanları istifadə olunur. Bir çox sistemlərdə intellektuallıq əl ilə yaradılmış te- zaurusların hesabına əldə olunur. Hazırda tezaurusların avtomatik yaradılmasının müxtəlif üsullarının işlənib ha- zırlanmasına baxmayaraq, onların generasiya olunduğu xüsusi mühitdən kənarda istifadə üçün bu tezaurusların ef- fektivliyi sual altında qalır. Yəqinliklə demək olar ki, müasir leksik axtarış sistemlərinin imkanları hər hansı dar sahədə informasiya ilə maraqlanan ekspertlərin tələbatını tamamilə ödəyir. Lakin web mühitdə axtarış sistemlərinin əksər istifadə- çiləri üçün leksik axtarışın effektivliyi olduqca qeyri-qə- naətbəxş olur. Bunun əsas səbəblərindən biri aşağıdakın- dan ibarətdir: ekspertlərdən fərqli olaraq adi istifadəçiyə mövzu sahələrində mövcud açar sözləri istifadə etməklə öz sorğularını formalaşdırmaq çətindir. Əgər hər hansı mövzu sahəsində sabitləşmiş və qəbul olunmuş terminlər yoxdursa, onda sorğunun formalaşdırılması daha çətin olur. Bundan əlavə, dar mövzu sahəsindən kənara çıxmağa cəhd olunduqda sözlərin sinonimlik və polisemiya (müx- təlif mənalara malik eyni sözlər) xarakteristikaları çox cid- di problem kimi meydana çıxır. |