MüMİn sekman, Kişisel gelişim ve

'Öğretilmiş' Çaresizlik: 
"Ahh Bi Elimden Tutan Olsa?"
İş  hayatında  işlerin  nasıl  yürüdüğünü  özetleyen,  çalışanların 
internet  üzerinden  birbirlerine  gönderdikleri  ünlü  bir  beş  may­
mun öyküsü vardır.
Kafese  beş  maymun  koyarlar.  Ortaya  bir  merdiven  kurarlar. 
Kafesin  tepesine  de  iple  muzları  asarlar.  Herhangi  bir  maymun 
merdivenleri  çıkarak  muzlara  ulaşmak  istediğinde,  dışarıdan 
üzerine  soğuk  su  sıkarlar.  Sadece  merdivenleri  çıkmaya  çalışan 
maymun değil, diğerleri de bu soğuk sudan nasibini alır.
Bütün  maymunlar  bu  denemeler  sonunda  sırılsıklam  ıslanır­
lar.  Bir  süre  sonra  muzlara  doğru  hareketlenen  maymun  diğerle­
ri tarafından engellenmeye başlanır.
Sonra  maymunlardan  biri  dışarı  alınıp,  yerine  yeni  bir  may­
mun  (adı  'A'  olsun)  konulur.  A'nın  ilk  yaptığı  iş  muzlara  ulaş­
mak  için  merdivene  tırmanmak  olur;  fakat  diğer  dört  maymun 
buna izin vermez ve yeni maymunu döverler!
35

---

Daha  sonra  ıslanmış  maymunlardan  biri  daha  yeni  bir  may­
munla  (adı  'B'  olsun)  değiştirilir.  B  de  merdivene  yaptığı  ilk 
atakta  dayak  yer.  Bu  ikinci  yeni  maymunu  (B)  en  şiddetli  ve  istekli 
döven sonradan kafese giren ilk yeni maymun A'dır!!!
Islak  maymunlardan  üçüncüsü  de  değiştirilir.  En  yeni  gelen 
maymun  (adı  'C'  olsun)  da  ilk  atağında  cezalandırılır.  Diğer  dört 
maymundan  ikisinin,  (sonradan  gelen  A  ve  B)  en  yeni  gelen 
maymunu  (C)  niye  dövdükleri  konusunda  hiçbir  fikirleri yoktur!  Yine 
de şiddetle onu döverler!
Son  olarak  en  başta  ıslanan  maymunların  dördüncüsü  ve 
beşincisi  de  yenileriyle  (D  ve  E)  değiştirilir.  Tepelerinde  bir  salkım 
muz asılı olduğu halde artık hiçbiri merdivene yaklaşmamaktadır. Neden 
mi? Çünkü burada işler böyle gelmiştir ve böyle gitmelidir!
6
Bu  olay  size  çok  iyi  tanıdığınız  bir  ülkeyi,  şirketi  ya  da  aileyi 
hatırlattı mı?
Tipik  bir  'öğretilmiş  çaresizlik'  durumu  ile  karşı  karşıyayız. 
Maymunlar  çaresizliği  öğrendi  ve  kendisinden  sonra  gelenlere 
zorla 'öğrettiler'.
Maymunlar  'birlik  ve  beraberlik  içinde  başarısız  olmanın'  iki 
kutsal  şartmı  yerine  getirdiler:  Düşündüklerini  birbirlerine  yaptır­
madılar ve yaptıkları üzerine düşünmediler!