Tebranishning so‘nishini xarakterlaydigan miqdorlardan yana biri ener-
giyaning yutilish koeffitsienti yoki sochilish (dissapatsiya) koeffitsienti deb
ataladi va у/ harfi bilan belgilanadi. Bu koeffitsient gisterzis sirtmog'i
(petlya) nomi bilan yuritiladigan F grafikdan aniqlanadi (12.9’-rasm).
Gisterezis sirtmogM tashqi kuch
F va deformatsiya .yorasidagi
bogManishni ifodalovchi grafik
bo‘lib, sistemani yuklash va yukdan
bo‘shatish jarayonida hosil boMadi.
►
Ideal elastik materiallarda yuklanish
chizigM bilan yukdan bo‘shatish
chizigM ustma-ust tushadi, giterezis
sirtmogMning yuzasi nolga teng
boMadi; ya’ni yuklanish chogMda
12.9’-rasm. Gisterezis sirtmog'i
materialda to‘plangan energiya yuk
latiga qaytarishga toMa sarf boMadi. Haqiqatda esa yuklash chogMda real ma
teriallarda to'plangan energiya yuk olingandan so‘ng toMa qaytmasdan, ya’ni
materialni dastlabki holatiga qaytarishga toMa sarf boMmasdan energiyaning
bir qismi elastik boMmagan (qoldiq) deformatsiyaga sarf boMadi. Qoldiq de-
formatsiyaga sarf boMgan energiyaning miqdori gisterezis sirtmogMning yuz-
iga teng boMadi. OAB uchburchagining yuzi esa tebranish chogMdagi siste
maning potensial energiyasi P ga tengdir. Quyidagi nisbat:
energiyaning yutilish koeffitsient deb ataladi.
Cheksiz qisqa vaqt dt mobaynida energiyaning yutilishi dP, T vaqt ichida
esa
olgan keyin sistemani dastlabki ho-
(12.28)
boMadi. Bundan
n+l
kelib chiqadi.
ekanligini hisobga olsak,
S va ^ tajriba yoMi bilan aniqlanadigan miqdorlar.
302
Misol. 12.9-rasm, a da ko'rsatilgan balkaning o'rtasiga o'rnatilgan
dvigatelning vazni Q= 4 kN. Uzunligi 3 m bo 'Igan po ‘lat balka 12-nomerli
go 'shtavrdan yasalgan. Balkaning xususiy og ‘irligini hisobga olmay, tebran
ish takrorligi va davri aniqlansin.
Yüklə Dostları ilə paylaş: |
