O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus òA’lim vazirligi o‘RÒa maxsus, kasb-hunar òA’limi markazi

7.1.3. Absorberlar konstruksiyalari
Absorbsiya jarayoni fazalarni ajratuvchi yuzada sodir bo‘ladi.
Shuning uchun ham suyuqlik va gaz fazalar to‘qnashuvida bo‘ladigan
absorberlar yuzasi iloji boricha katta bo‘lishi kerak. Massa almashinish
yuzalarini tashkil etish va loyihalash bo‘yicha absorberlar 4 guruhga
bo‘linadi: sirtiy va yupqa qatlamli absorberlar; nasadkali absorberlar;
barbotajli absorberlar; purkovchi absorberlar.
Sirtiy absorberlarda harakatlanayotgan suyuqlik ustiga gaz
uzatiladi. Bunday qurilmalarda suyuqlik tezligi juda kichik va
to‘qnashuv yuzasi kam bo‘lgani uchun bir nechta qurilma ketma-
ket qilib o‘rnatiladi.
Suyuqlik va gaz qarama-qarshi yo‘nalishda harakatlantiriladi.
17- rasmda gorizontal quvurlardan tarkib topgan yuvilib turuvchi
absorber tasvirlangan. Quvurlar ichida suyuqlik oqib o‘tsa, unga
teskari yo‘nalishda gaz harakat qiladi. Quvurlar ichidagi suyuqlik
sathi ostona (3) yordamida bir xil balandlikda ushlab turiladi.
Absorbsiya jarayonida hosil bo‘layotgan issiqlikni ajratib olish
uchun quvurlar taqsimlash moslamasi (2) dan oqib tushayotgan
suv bilan yuvilib turadi. Sovituvchi suvni bir me’yorda taqsimlash
17- rasm. Sirtiy absorber: 1 – taqsimlagich; 2 – quvur; 3 – ostona.

---

---

67
uchun tishli taqsimlagich (1) qo‘llaniladi. Bu turdagi absorberlar

yaxshi eriydigan gazlarni yutish uchun ishlatiladi.
Yupqa qatlamli absorberlar ixcham va yuqori samaralidir. Bu
absorberlarda fazalarning to‘qnashish yuzasi oqib tushayotgan
suyuqlik yupqa qatlami yordamida hosil bo‘ladi. Yupqa qatlamli
qurilmalar guruhiga quvurli, list-nasadkali, ko‘tariladigan qatlamli
absorberlar kiradi.
Quvurli absorberlarda suyuqlik vertikal quvurlarning tashqi
yuzasidan pastga qarab oqib tushsa, gaz faza esa qarama-qarshi
yo‘nalishda yuqoriga qarab harakatlanadi. Qolgan turdagi
absorberlarda ham fazalarning harakat yo‘nalishi quvurli
absorberlarnikiga o‘xshashdir.
Quvurli absorberlar tuzilishiga qarab qobiq-quvurli isiqlik
almashinish qurilmasiga o‘xshaydi. Qurilmada hosil bo‘lgan
issiqlikni ajratib olish uchun quvurlar ichiga suv yoki boshqa
sovuq eltkich yuboriladi.
18- rasmda tekis, parallel nasadkali absorber tasvirlangan.
Nasadkalar vertikal listlar ko‘rinishida bo‘lib, absorber hajmini
bir nechta seksiyaga bo‘ladi. Absorberga suyuqlik quvur orqali
uzatiladi va taqsimlash moslamasi
yordamida nasadkaga taqsimlanadi. Natijada
tekis listning ikkala tomoni ham suyuqlik
bilan yuvilib turadi. Gaz va yupqa qatlamli
suyuqliklarning nisbiy harakat tezligiga
qarab, suyuqlik yupqa qatlami pastga oqib
tushishi yoki gaz oqimiga ilakishib, tepaga
ham harakatlanishi mumkin. Agar fazalar
oqimining tezligi ko‘paysa, massa berish
koeffitsiyentining qiymati va fazalar
to‘qnashish yuzasi ortadi. Bunga sabab
chegaraviy qatlamning turbulizatsiyasi va
unda uyurmalar hosil bo‘lishidir.