O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

10.1.5. Og'ir yukni ko'tarish va ko'tarib yurish



qo'llaniladi. Ochiq joylarda yoki maydonchada nishonga otishga xos bo'lgan xalq o'yinlari yaqqol rnisol bo'la oladi. Ochiq maydonchada kichkina toshlar uloqtiriladi, qorbo'ron o'ynaladi va h.k.
Irg'itish va ilib olish. Bu guruh mashqlariga to'plarni (to'ldirma, futbol) va gimnastika tayoqchasini irg'itish va ilib olish hamda ikki va undan ortiq to'pni yoki qandaydir boshqa buyumni irg'itish va ilib olishni kiritish mumkin.
Katta to'plarni (shu jumladan, to'ldirma to'pni) irg'itish va ilib olish mashqlariga misol bo'ladi: to'pni pastdan irg'itish, bosh orqasidan irg'itish, ikki qo'l bilan ko'krakdan irg'itish, shuning o'zini bir qo'l bilan bajarish, to'pni yelkadan bir qo'llab va ikki qo'llab irg'itish, yelka orqasidan bir qo'llab tashlangan to'pni ikki qo'llab ilib olish (137-rasm), to'pni o'z oldidan yoki yon tomondan ilib olish, to'pni bosh ustidan irg'itish va ilib olish. Oldinga engashib to'pni oyoqlar orasidan irg'itish va uni aylanib ilib olish, to'pni oyoq to'piqlari bilan qisib olib, yuqoriga irg'itish (138-rasm) va uni ilib olish.

Gimnastika tayoqchasini irg'itish va ilib olish — gorizontal, tik va engashgan holatlarda, irg'itishdan uni havoda uzunasiga joy- lashgan o'q hamda ko'ndalang o'q atrofida aylanadigan qilib tashlash va bir qo'l yoki ikki qo'l bilan har xil ushlash usullari yordamida ilib olishdan iboratdir.
Oshirib otish. Bu guruhga xos mashqlardan bin katta rezina yoki to'ldirma to'pni bir-biriga oshirib otishdir.
Yuqorida keltirilgan mashqlardan tashqari bir-biriga oshirib otadigan navbatdagi mashqlar ham qo'llaniladi: to'pni bir qo'l bilan yonboshdan siltab uloqtirish; oyoqlarni kerib oldinga engashib turib, to'pni boshdan oshirib orqaga otish; to'pni oyoqlar bilan



137-rasm.

138-rasm.

Turli gimnastika jihozlarini ko'tarish va ko'tarib yurishda quyidagilar asosiy mashqlar hisoblanadi:

1. 
   To'ldirma to'plarni uzatish:
   
   1. 
      sherengada — to'pni yon tomondan olib sherigiga uzatish;
      
   2. 
      kolonnada — to'pni bosh ustidan, yon tomonidan va oyoq- larni kerib tik turgan holatda oyoqlar orasidan uzatish.
      
2. 
   To'ldirma to'plarni ko'tarib yurish:
   
   1. 
      qo'llarda oldinda (pastdan ushlanadi);
      
   2. 
      qo'ltiq ostida;
      

d) bosh ustida (qo'l bilan va qo'l yordamisiz).

3. 
   Gimnastika o'rindiqlarini ko'tarib yurish:
   
   1. 
      ikki kishi bo'lib o'rindiq uchlaridan ko'tarib yurish;
      
   2. 
      bir kishi o'rindiqning o'rtasidan ushlab bosh ustida va qo'ltiqda ko'tarib yurish.
      
4. 
   Gimnastika to'shaklarini ikki va to'rt kishi bo'lib ko'tarib yurish.
   
5. 
   Gimnastika «eshagini» ikki kishi bo'lib (140-rasm) va bir kishi bo'lib (141-rasm) ko'tarib yurish.