4 - mavzu. Iste’molchilar, ishlab chiqaruvchilar va bozorlar samaradorligi.
Iste’molchi ortiqchaligi nimani o`lchaydi?
Iste’molchi ortiqchaligi tushunchasini rivojlantirishdan maqsad bozor talabgorlari haqida to`g’ri xulosaga kelish. Hozirda siz iste’molchi ortiqchaligi nimaligini tushun-dingiz va uni biz farovonlikning yaxshi o`lchovi sifatida qabul qilamiz. Tasavvur qilin-ki, siz yaxshi iqtisodiy tizimni yaratayotgan siyosatchisiz. Iste’molchi ortiqchaligiga ahamiyat berarmidingiz? Iste’molchi ortiqchaligi bu xaridorlar tovar uchun to`lashni xohlagan miqdordan ularning tovar uchun to`laydigan xaqiqiy narxning ayirmasi xari-dorlarning o`zlari qabul qilgan tovardan olgan foydani o`lchaydi.
Iste’molchi ortiqchaligi, agar islohatchilar xaridorning foydasini hisobga olishi iq-tisodiy farovonlikning eng yaxshi o`lchovi bo`ladi. . Ba’zi hollarda islohatchilar iste’-molchi ortiqchaligi haqida o`ylamasliklari mumkin, chunki ular xaridorlarni sotib olish-ga undaydigan omillarga ahamiyat berishmaydi.
Misol uchun giyohvandlar geroin sotib olish uchun yuqori narx to`lashga tayyor. Giyohvandlar geroin uchun past narx to`laganliklari uchun foyda ko`rishmaydi. Jamiyat nuqtai nazaridan bu holatdagi to`lash istagi xaridorlar foydasining yaxshi o`lchovi emas va iste’molchi ortiqchaligi iqtisodiy farovonlikning o`lchovi emas, chunki giyoxvandlar o`z farovonliklari haqida qayg’urishmaydi.
Ko`p bozorlarda iste’molchi ortiqchaligi iqtisodiy farovonlikni ifodalamaydi. Iqti-sodchilarning ishontirishicha xaridorlar ongli ravishda qaror qabul qilishadi. Ongli odamlar o`z maqsadlariga erishish uchun qo`llaridan kelgancha harakat qilishadi. Iqti-sodchilar yana odamlarning xohishlari hisobga olinishi kerakligini ta’kidlashadi. Bu ho-latda sotib olayotgan tovardan qanchalik foyda ko`rishayotganini ko`rsatuvchi eng yax-shi hukm chiqaruvchi xaridorlar hisoblanadilar.