Termiz davlat universiteti Kimyo yo’nalishi 1-kurs 421-guruh talabasi Mengboyev Sadibekning Noorganik kimyo fanidan tayyorlagan kurs ishi

Ishni bajarish tartibi: Barcha kalorimetrik tajribalar ilovada keltirilgan ko'rsatmalarga muvofiq amalga oshirilishi kerak. 2 Kalorimetrik tajriba otkazish sxemasi, kalorimetr bilan ishlash va tajriba natijalarini qayta ishlash tartibi seminari.1. ±0,01 g aniqlikdagi texnokimyoviy tarozida 2-3 g KCl namunasini torting. Kalorimetrning 150 ml hajmli quruq va toza ichki stakanini torting, unga 120 ml ga yaqin distillangan suv quying va yana torting, massalar farqi boyicha suvning massasini aniqlang, songra stakanni kalorimetrga soling. Kaliy xlorid namunasini suvda eritish jarayoni bo'yicha kalorimetrik tajriba o'tkazing va harorat o'zgarishini termometrda aniqlang. 10-15 soniya ichida ketma-ket harorat o'lchovlari orasidagi intervalni tanlang.2. Kalorimetrning ichki stakaniga uning aniq massasini oldindan o'lchab, taxminan 100 ml distillangan suv quying. Cho`kmani suyultirish jarayoniga pipetka bilan 5 ml dan mos eritma qo`shib kalorimetrik tajriba o`tkazing. ∆Нsuyult haroratining o'zgarishini aniqlang3. Kalorimetrning ichki stakaniga uning aniq massasini oldindan o'lchab, taxminan 100 ml cho'kma hosil qilgan modda eritmasidan quying. Cho'kma jarayoni uchun kalorimetrik tajriba o'tkazing, cho'ktiruvchining tegishli eritmasidan 5 ml eritmaga pipetka bilan qo'shing. ∆Нsuyult harorat o'zgarishini aniqlang.4. 2 va 3 bandlarga o'xshab, o'rganilayotgan ikkinchi yomon eriydigan modda uchun bir qator kalorimetrik tajribalar o'tkazing.
Kuchli kislota va kuchli asosning suvli eritmalarini neytrallanishida har doim bir xil miqdordagi issiqlik, 1g-ekv kislota yoki asos uchun 57,1*103 J ajralib chiqadi (neytrallanish issiqligi doimiyligi qonuni). Elektrolitik dissotsalanish nazariyasi bo'yicha neytrallanish issiqligi doimiyligi qonuni shunday izohlanadiki, neytrallanish reaksiyasida vodorod ionlari gidroksid ionlari bilan ta'sirlashadi, natijada kam dissotsalanadigan suv molekulalari hosil bo'ladi. Xlorid kislotasining natriy ishqori bilan neytrallanish reaksiyasi: NaOH+HCl = NaCl+H2O+57,1*103 J. Ionlar orasidagi reaksiya ko'rinishida ham tasavvur qilish mumkin: Na+ +OH- +H+ + Cl- = Na+ +Cl- + H2O + 57,1*103 J. Ionlar Na+va Cl- tenglamaning chap ham o'ng tomonida borligini e'tiborga olib, tenglamani quyidagicha yozish mumkin: H+ + OH- = H2O +57,1*103 dis Shunday qilib, qanday kislota va asos olinganidan qat'iy nazar, neytrallanishda har dim ularning ionlaridan suv hosil bo'ladi. Ionlardan xona temperaturasida 1 mol suv hosil bo'lish reaksiyasi 57,1 * 103 J issiqlik chiqishi bilan boradi.
Kurs ishidan shuni xulosa qilish kerakki issiqlik effektlari kalorimetrlar (yoki kalorimetrik sistemalar) yordamida o`lchanadi. Kalorimetrik sistema bu ustki qobig`ga ega bo`lgan reaktordir. Kalorimetrik sistemalarda quyidagi ikki xil xolat farqlanadi: qobig` reaktor bilan tashqi muxit orasida issiqliq almashinishi holatining oldini oladi(tashki muxitdan ajratilgan sistema) yoki issiqlik almashinishini xisobga olish jarayonini osonlashtiradi (yopik sistema). Kalorimetrlar, odatda, o`zgarmas va o`zgaruvchan haroratli bo`ladi. O`zgarmas haroratni kalorimetr qobig`ida suyuqlanuvchan qattiq jismlar («muz» kalorimetrlari deb-xam ataladi) yoki bug`lanuvchan suyuqlik saqlanadi. Tajriba davomida bunday kalorimetrda harorat uzgarmas qoladi, chunki sistemaga berilayotgan xamma issiqlik moddaning agregat xolatini o`zgartirishga sarflanadi. Issiklik effekti hakida suyuqlangan yoki bug`langan modda mikdoriga karab fikr yuritiladi. Kurs ishini bajarishda adabiyotlardan o`rganilgan va taxlil qilingan ma`lumotlardan shuningdek tajriba natijalaridan ularning fizik-kimyo kimyoga oid bilimlarini mustahkamlashda amaliy ahamiyatga egadir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
Mirziyoyev Sh.M., Milliy taraqqiyot yo`limizni qat`iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko`taramiz Toshkent, O`zbekiston
1.Yoriyev O.M., Karimova D.A. Fizikaviy kimyo Toshkent Tafakkur bostoni Toshkent – 2013
2.Avezov H.T., Tursunov M.A. Fizik va kolloid kimyo fanidan laboratoriya ishlari Buxoro - 2013.
3.Akbarov H.I., Tillaev R.S., Sadullaev B.U. Fizikaviy kimyo. Universitet - 2014,
4.Talipova X.S., Sidikov A.S., Boboqulova O.S., Qayumov J.S. Fizikaviy kimyo - oquv qo'llanma. Toshkent, Sano-standart nashriyoti 2015.
5.Xoldarova T., Xaydar J, Fizikaviy va kolloid kimyodan masalalar: oquv qollanma. Toshkent, Tafakkur bostoni 2015
6.www.ziyo.netwww.chemfort.ru
7.www.ximik.ru
8.www.chemexpresstotal.ru
9.www.chem.km.ru