Xvi fəSİl azərbaycan sovet rejiMİ ŞƏRAİTİNDƏ

Kənd təsərrüfatının kollektivləşdirilməsi siyasəti  1929-cu 

ilin ikinci yarısından etibarən Azərbaycanda həyata keçirilməyə 

başlandı. Bu məqsədlə inzibati və zorakılıq yolu ilə kəndliləri kol-

xozlara yazmağa başlamışdılar. 1928-ci ildən sonra qolçomaqları 

məhdudlaşdırmaq və sıxışdırmaq siyasəti yürüdülürdü: onlara yük-

sək vergilər qoyulur, artıq taxılları zorla müsadirə edilir, muzdur 

---

 

268

saxlamaq, torpağını  və texnikasını icarəyə vermək məhdudlaşdırı-

lırdı, bir sinif kimi ləğv etmək siyasəti keçirildi, Sibir və Qazaxıs-

tanın şaxtalı ərazilərinə sürgün olundu. 1930-cu ildə kütləvi olaraq 

kəndlilər kolxozlardan çıxmağa başladılar, lakin 1930-cu ilin sonu-

1931-ci ilin əvvələrindən etibarən kolletivləşmə dalğası yüksəlməyə 

başladı. 1937-ci ildə bütün kəndli təsərrüfatının 86,5%-i kolxoz-

larda birləşdirilmişdi. 1930-cu ilin birinci yarısında  Şəki-Zaqatala 

mahalında, Naxçıvan MSSR-in Keçili kəndində, Xızı dairəsinin 

Ağdərə  kəndində,  Şəmkirin Bitdili kəndində, Cəbrayıl qəzasının 

Sirik kəndində və s. yerlərdə kəndli üsyanları baş vermişdi. Təkcə 

1931-ci ildə kollektivləşdirməyə qarşı  çıxan 132 qaçaq dəstəsi 

fəaliyyət göstərmişdi. Bu siyasətin zorakılıqla yerinə yetirilməsi 

nəticəsində kollektivləşdirmənin 4 ilində ona qarşı 400-dən çox 

silahlı qaçaq dəstəsi mübarizə aparmışdı. Bu siyasət sanki çarizmin 

ənənəvi təhkimçilik qayda-qanunlarının bərpası demək idi. Belə ki, 

1950-ci illərin sonuna kimi pasportu olmayan kolxozçu icazəsiz 

mənsub olduğu kolxozun hüdudlarından kənara gedə bilməzdi və ya 

istədiyi təsərrüfata keçmək hüququ da yox idi, kolxozlar sanki əmək 

düşərgələrini xatırladırdı.