Yer: Van, Rescate Otel program ve özetler programme and abstracts
Yüklə 6,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Zemfira MUHAMMEDOVAN AMEA nın M.Füzuli adına Elyazmalar Enstitüsü'nün bilimsel çalışanı e-mail:abilovazakiya@rambler.ru Özet Zeyneddin bin Ebu İbrahim İsmail bin Hasan bin Ahmed binMuhammed El-Hüseyin El-Curcaninin "hafi-əlayi" eseri hakkında. Ortaçağ'da təbabətə ait çok sayıda değerli eserler yazılmıştır . Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Muhammed Fuzuli adına Elyazmaları Enstitüsü'nde bilimin çeşitli alanlarını kapsayan elyazmaları arasında təbabətə adanmış çok sayıda eserler saklanır. Onların arasında Zeyneddin El Curcaninin (531/1136-cı yılında Merv'de vefat etdi) Farsça yazdığı "hafi-əlayi" ("Tedavi yöntemleri hakkında özet toplu") eseri özel bir yere sahiptir. Kendi zamanının tanınmış tabiplerinden biri olan Cürcânî değerli eserler tertip etmişdir.Onun "Eltibbi-elmeluk", "Kitab-eleqraz", "Kitab-yadkar", "Zəxireyi-Xarəzmşahi" vesaire eserleri tıp ilminde kendine layık yer tutup [3,313 ]. Takdir durumdur ki, bugün Muhammed Fuzuli adına Elyazmaları Enstitüsü'nde "Zəxireyi-Xarəzmşahi" ve özet olunmuş "Hafi-Elayi" tibbnamelerinin versiyonları muhafaza edilmektedir. Şunu da belirtmek gerekir ki, "Zəxireyi-Xarəzmşahi" eseri Elyazmalar Enstitüsü'nde muhafaza edilen tıp ve eczacılık üzere önemli kaynaklardan biridir. "Zəxireyi-Xarəzmşahi eseri ile tanışan Kızıl Arslan Ebu El-Muzaffer bin Xarəzmşahi (1186-1191) Curcaninin tıp bilimi alanındaki bilgisini yüksek değerlendirmiş ve yazarın kendisinin belirttiği gibi, eserin özet kopyasını hazırlamayı ona sipariş etmiştir. Bu da ondan ileri geliyordu ki, "Zəzireyi-Xarəzmşahi" hacimce çok büyüktü. Onu savaş sırasında veya sefere çıkarken taşımak sıkıntı törədirdi. İşte bu açıdan da eserin özet şekilde hazırlanması zorunluluğu ortaya çıkıyordu [1,1 a]. Bu gerekliliği dikkate alan Cürcânî siparişi kabul ediyor ve "hafi-əlayi" eserini hazırlar. " Hafi-elayi" eserinin Elyazmaları Enstitüsü'nde muhafaza edilen nüshasında (A-576) telif tıp biliminin ikiye bölmüştür:bilimsel ve teorik. Genelde bakıldığında, yazar eserde kendi döneminde bilinen tüm tıbbi bilgileri kuşatmıştır. by Andrew Barkules on http://www.flickr.com/photos/abarkules/4357816030/ 144 “Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye” “Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye” Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL* *Yrd.Doç.Dr. **Dr. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 1862'de İstanbul'da doğmuştur. İlk öğrenimini Priştine ve Kosova'da tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani- stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür. Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 (1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan yazılarda halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu, çağdaş Türk Dili ile sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Özlü Sözler. Summary Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of contemporary birth. He was born in Istanbul in 1862. He completed his earlier education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris he returned to Istanbul in 1891. Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years as four issues. These books are containing actuel and important health news and articles. In these books situated the works for the public health issues. However the innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language. Key Words: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Pasha, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo- thegm Davud el Antaki’nin Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan Eserinin İlter Uzel Kütüphanesi Nüshası Derkenarları An Anonymous Medical Text in the Margin Spaces of İlter Uzel’s Library Manuscript Copy of Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan by Davud el Antaki Sadık NAZİK*, Funda Gülay KADIOĞLU**, Selim KADIOĞLU*** sadiknazik2003@yahoo.com fgkadioglu@cu.edu.tr selimkad@cu.edu.tr *Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi ** Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ***Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı sadiknazik2003@yahoo.com fgkadioglu@cu.edu.tr selimkad@cu.edu.tr Özet XVI. yüzyıl Osmanlı hekimi Davud el Antaki’nin Tezkire’den sonra ikinci önemli tıbbi eseri kabul edilen Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan’ın günümüze intikal etmiş bilinen 19 yazma nüshası bulunmakta, bunlardan biri Prof Dr İlter Uzel’in kişisel kütüphanesinde yer almaktadır. Hayli yıpranmış ve bazı varakları eksik olan bu nüshanın ilginç bir özelliği ana metnin dışında derkenar notları halinde ilerleyen ve kendi içinde bütünlük oluşturan ikinci bir uzun tıbbi metin içermesidir. Yazarı belli olmayan ancak hekim olduğu izlenimini veren ve başlığı bulunmayan bu metinde çok sayıda tıbbi bitkinin ve terkibin kullanım endikasyonları bildirilmekte, bu kimi yerde ilaçlar kimi yerde hastalıklar esas alınarak yapılmaktadır. İki metin arasında konu akışı bakımından paralellik bulunmamaktadır. Bildirimiz çerçevesinde din, büyü, astronomi gibi konularda kimi paramedikal unsurlar da içeren derkenar notları halindeki ikinci metnin tanıtımı ve değerlendirmesi yapılmıştır. Summary Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan is an important medical work of 16th century Ottoman physician Davud el Antaki (Dawood bin Omar) and one of its 19 manu- script copies remaining today belongs to the Prof Dr İlter Uzel’s personal library. This worn and partially missing copy includes a second long and integrated medical text in its margin spaces. This anonymous text without title makes feel that its writer is a physician and contains knowledge on using of medical plants and composed drugs and also magic, mystic and astronomic elements. There are not parallelism between the main text and the latter. This study consists of the introduction and evaluation of this second text. 145 “Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye” “Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye” Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL* *Yrd.Doç.Dr. **Dr. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 1862'de İstanbul'da doğmuştur. İlk öğrenimini Priştine ve Kosova'da tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani- stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür. Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 (1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan yazılarda halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu, çağdaş Türk Dili ile sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Özlü Sözler. Summary Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of contemporary birth. He was born in Istanbul in 1862. He completed his earlier education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris he returned to Istanbul in 1891. Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years as four issues. These books are containing actuel and important health news and articles. In these books situated the works for the public health issues. However the innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language. Key Words: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Pasha, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo- thegm Davud el Antaki’nin Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan Eserinin İlter Uzel Kütüphanesi Nüshası Derkenarları An Anonymous Medical Text in the Margin Spaces of İlter Uzel’s Library Manuscript Copy of Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan by Davud el Antaki Sadık NAZİK*, Funda Gülay KADIOĞLU**, Selim KADIOĞLU*** sadiknazik2003@yahoo.com fgkadioglu@cu.edu.tr selimkad@cu.edu.tr *Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi ** Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ***Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı sadiknazik2003@yahoo.com fgkadioglu@cu.edu.tr selimkad@cu.edu.tr Özet XVI. yüzyıl Osmanlı hekimi Davud el Antaki’nin Tezkire’den sonra ikinci önemli tıbbi eseri kabul edilen Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan’ın günümüze intikal etmiş bilinen 19 yazma nüshası bulunmakta, bunlardan biri Prof Dr İlter Uzel’in kişisel kütüphanesinde yer almaktadır. Hayli yıpranmış ve bazı varakları eksik olan bu nüshanın ilginç bir özelliği ana metnin dışında derkenar notları halinde ilerleyen ve kendi içinde bütünlük oluşturan ikinci bir uzun tıbbi metin içermesidir. Yazarı belli olmayan ancak hekim olduğu izlenimini veren ve başlığı bulunmayan bu metinde çok sayıda tıbbi bitkinin ve terkibin kullanım endikasyonları bildirilmekte, bu kimi yerde ilaçlar kimi yerde hastalıklar esas alınarak yapılmaktadır. İki metin arasında konu akışı bakımından paralellik bulunmamaktadır. Bildirimiz çerçevesinde din, büyü, astronomi gibi konularda kimi paramedikal unsurlar da içeren derkenar notları halindeki ikinci metnin tanıtımı ve değerlendirmesi yapılmıştır. Summary Nüzhet ül Ezhan fi Islah ül Ebdan is an important medical work of 16th century Ottoman physician Davud el Antaki (Dawood bin Omar) and one of its 19 manu- script copies remaining today belongs to the Prof Dr İlter Uzel’s personal library. This worn and partially missing copy includes a second long and integrated medical text in its margin spaces. This anonymous text without title makes feel that its writer is a physician and contains knowledge on using of medical plants and composed drugs and also magic, mystic and astronomic elements. There are not parallelism between the main text and the latter. This study consists of the introduction and evaluation of this second text. 146 “Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye” “Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye” Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL* *Yrd.Doç.Dr. **Dr. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 1862'de İstanbul'da doğmuştur. İlk öğrenimini Priştine ve Kosova'da tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani- stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür. Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 (1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan yazılarda halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu, çağdaş Türk Dili ile sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Özlü Sözler. Summary Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of contemporary birth. He was born in Istanbul in 1862. He completed his earlier education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris he returned to Istanbul in 1891. Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years as four issues. These books are containing actuel and important health news and articles. In these books situated the works for the public health issues. However the innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language. Key Words: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Pasha, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo- thegm The Discovery of the Spread and Prevention of Major Epidemics: the contribution of an Andalusian Physician of the Thirteenth Century: Lisan Ad Din Ibn Khatib (1313-1374). Chakib NEJJARI* Mohammed BERRAHO, Karima EL RHAZI, Mohammed El Abkari, Mohammed Elbiaze, El Bachir BENJELLOUN, Fatima Ezzahra MERNISSI, Tazi FADL, Faouzi BELAHSEN, Abdelilah SBAI, Tarik SQUALLI, Afaf AMARTI, Sidi Adil IBRAHIMI, Moulay Hassan FARIH. *Professor and Head of clinical Epidemiology Department. Member of Heritage committee of medical school of Fez, Allal Ben Abdellah University, Fez, Morocco. Email: cnejjari2000@yahoo.fr Summary Ibn Khatib is one of the most fascinating figures of the Arab- Andalusian culture. Vizier of the Granada King, historian, philosopher, theologian and poet he spend his time between his native Andalusia and Morocco, where he made several trips to Fez and Salé where he will have a tragic end. His medical works are long gone unno- ticed. However, the epidemic plague that ravaged the East and West between 1357 and 1341 (reached Granada in 1348) was an opportunity for the observer to draw the first rational scientific design explaining the mechanism of propagation of major endemic diseases and focusing on the most appropriate prophylactic measures that should be taken . Ideas of Ibn Khatib was recorded in a treatise he wrote a few years after the epidemic, probably during his stay in Morocco in 1359. A copy of this treaty was acquired for his library in Marrakech by the most cultivated Moroccan sovereign of his time, the Sultan Moulay Ahmed Al Mansur (1578-1603) from Saadian dynasty. The vagaries of politics led his son Sultan Moulay Zaidan al Nasir (1613-1628) to leave for a time the capital and to entrust to a maritime carrier their most valuable assets, one of which was the library of his father. Unfortunately this carrier was hacked by a Spanish Mediterranean Corsair and precious manuscripts were confis- cated by the King of Spain for his own library at the Palace Monastery of San Lorenzo del Escorial near Madrid, where still preserved until today, the only known treaty on bubonic plague, Muqni'at as-sa'il 'an marad al-ha'il (Escorial MS. No. 1785,fols. 39a-48b), with two other Andalusian treatises on the plague written by Ibn al-Khatib's pupils. There is only one edition of the treaty made in the nineteenth century by a German researcher MJ.Muller and published in 1863, but translation is incomplete and inter- pretations lack of precision. There is an ongoing work at the medical school of Fez to produce a new edition of the treaty with a full translation. . Just as Ibn Nafis (1213-1288) who discovered the small circulation of blood four centuries before William Harvey (1578-1657), Ibn Khatib can be considered the precursor of the great unrecognized infectious disease of the nineteenth century. His work illustrates the scientific advances in medieval times by the Arab-Andalusian physicians. 147 “Nevsal-ı Afiyet” ve “Hikemiyat-ı Tıbbiye” “Nevsal-ı Afiye”t and “Hikemiyat-ı Tıbbiye” Engin KURT*, S.Eray YURDAKUL* *Yrd.Doç.Dr. **Dr. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet Prof. Dr. Besim Ömer Akalın ülkemizde çağdaş doğum biliminin öncülerindendir. 1862'de İstanbul'da doğmuştur. İlk öğrenimini Priştine ve Kosova'da tamamlamıştır. Daha sonar Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirmiştir. 1885 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'yi (Tıp Okulu) Yüzbaşı rütbesiyle bitirmiştir. Bir dönem Yunani- stan sınırında Askeri Hekim olarak görev yapmıştır. 1887'de Paris'e uzmanlaşmak için gitmiştir. Paris'teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul'a dönmüştür. Prof. Dr. Besim Ömer Paşa tarafından, İstanbul’da 1315 (1899), 1316 (1900), 1320 (1904) ve 1322 (1906) yıllarında, 4 sayı olarak yayınlanan “Nevsâl-i Âfiyet” adlı yıllıklar, tıp alanında önemli bilgiler içermektedir. Bu eserlerde yer alan yazılarda halka yönelik sağlık konuları ve haberler yer almaktadır. Bununla birlikte ülkede tıp alanında yapılan yenilikler, tıp kurumları ve tanınmış hekimler hakkında bilgiler içermektedir. Bu çalışmada ise "Hikemiyat-ı Tıbbiye" başlıklı konu, çağdaş Türk Dili ile sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Paşa, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Özlü Sözler. Summary Prof. Dr. Besim Ömer Akalın in our country, one of the pioneers of the science of contemporary birth. He was born in Istanbul in 1862. He completed his earlier education in Pristina and Kosovo. Then graduated from the Military High School. He graduated from the School "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane" (Medical School) with the rank of Captain in 1885. In a period he worked as military physicians at the border of Greece. He went to Paris in 1887 to be specialize. After studying in Paris he returned to Istanbul in 1891. Medicinal books called “Nevsâl-i Âfiyet” was published by Prof. Dr. Besim Ömer Pasha in İstanbul in 1315 (1899), 1316 (1900). 1320 (1904) and 1322 (1906) years as four issues. These books are containing actuel and important health news and articles. In these books situated the works for the public health issues. However the innovations made in the field of medicine in the country medical institutions and information about well-known physician contains. In this study, the "Hikemiyat-ı Tıbbiye" topic, will be presented with contemporary Turkish language. Key Words: Nevsâl-i Âfiyet, Besim Ömer Pasha, Hikemiyat-ı Tıbbiye, Apo- thegm The Discovery of the Spread and Prevention of Major Epidemics: the contribution of an Andalusian Physician of the Thirteenth Century: Lisan Ad Din Ibn Khatib (1313-1374). Chakib NEJJARI* Mohammed BERRAHO, Karima EL RHAZI, Mohammed El Abkari, Mohammed Elbiaze, El Bachir BENJELLOUN, Fatima Ezzahra MERNISSI, Tazi FADL, Faouzi BELAHSEN, Abdelilah SBAI, Tarik SQUALLI, Afaf AMARTI, Sidi Adil IBRAHIMI, Moulay Hassan FARIH. *Professor and Head of clinical Epidemiology Department. Member of Heritage committee of medical school of Fez, Allal Ben Abdellah University, Fez, Morocco. Email: cnejjari2000@yahoo.fr Summary Ibn Khatib is one of the most fascinating figures of the Arab- Andalusian culture. Vizier of the Granada King, historian, philosopher, theologian and poet he spend his time between his native Andalusia and Morocco, where he made several trips to Fez and Salé where he will have a tragic end. His medical works are long gone unno- ticed. However, the epidemic plague that ravaged the East and West between 1357 and 1341 (reached Granada in 1348) was an opportunity for the observer to draw the first rational scientific design explaining the mechanism of propagation of major endemic diseases and focusing on the most appropriate prophylactic measures that should be taken . Ideas of Ibn Khatib was recorded in a treatise he wrote a few years after the epidemic, probably during his stay in Morocco in 1359. A copy of this treaty was acquired for his library in Marrakech by the most cultivated Moroccan sovereign of his time, the Sultan Moulay Ahmed Al Mansur (1578-1603) from Saadian dynasty. The vagaries of politics led his son Sultan Moulay Zaidan al Nasir (1613-1628) to leave for a time the capital and to entrust to a maritime carrier their most valuable assets, one of which was the library of his father. Unfortunately this carrier was hacked by a Spanish Mediterranean Corsair and precious manuscripts were confis- cated by the King of Spain for his own library at the Palace Monastery of San Lorenzo del Escorial near Madrid, where still preserved until today, the only known treaty on bubonic plague, Muqni'at as-sa'il 'an marad al-ha'il (Escorial MS. No. 1785,fols. 39a-48b), with two other Andalusian treatises on the plague written by Ibn al-Khatib's pupils. There is only one edition of the treaty made in the nineteenth century by a German researcher MJ.Muller and published in 1863, but translation is incomplete and inter- pretations lack of precision. There is an ongoing work at the medical school of Fez to produce a new edition of the treaty with a full translation. . Just as Ibn Nafis (1213-1288) who discovered the small circulation of blood four centuries before William Harvey (1578-1657), Ibn Khatib can be considered the precursor of the great unrecognized infectious disease of the nineteenth century. His work illustrates the scientific advances in medieval times by the Arab-Andalusian physicians. 148 |