‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4.2.2. 0 ‘rta malakali tibbiyot xodimlari ishini uyushtirish
0 ‘rta m alakali tibbiyot xodim lariga shifoxona bosh ham shirasi, 
b o ‘lim n in g k a tta h a m sh ira si, p a la ta h a m sh ira lari, p a rh e z ta o m la r 
h am sh irasi, davolash va tashxis q o ‘yish b o ‘lim laridagi ham shiralar, 
m assaj q ilu v c h ila r, re n tg e n la b o ra n tla r, d iz e n fe k to r va b o sh q a la r 
kiradi. H a m s h ira la r o ra sid a n tajrib ali, tashkiliy ish larn i yaxshi 
biladigan ham shira bosh ham shira qilib tayinlanadi. U bosh shifokor 
(u n in g m a ’m u riy -x o ‘jalik ishlari b o ‘yicha o ‘rinbosari) yordam chisi 
h iso b la n ib o ‘rta m alak ali va kichik tib b iy o t x o d im larin in g ishini 
b o sh q arad i va n a z o ra t qiladi.
B o‘limga 50 ga yaqin shifo o ‘m i b o ‘lganda tajribali ham shiralardan 
katta ham shira tayinlanadi. U b o ‘lim ning sanitariya holatini, xo ‘jalik 
ishlarini n azo rat qilish bilan birga tibbiyot jihozlarining, ichki kiyim - 
kechaklarining saqlanishiga javob beradi. B o‘lim dagi o ‘rta m alakali 
va kichik tibbiyot xodim lari katta ham shira boshchiligida ish yuritadilar 
(ularga ishni b o ‘lib beradi, intizom ni kuzatadi, bem orlarga qarashga 
o ‘rgatadi). K atta ham shira shifokor buyurgan m urakkab m uolajalam i 
o ‘zi bajaradi, p a rh e z ta o m la r u c h u n ratsion varaqalar tuzib, oshxo- 
naga berad i, d o rila r u c h u n tala b n o m a lar yozadi va olingan d o ri- 
lam i palata ham shiralariga b o ‘lib beradi, b em orlam ing keldi-ketdisi, 
shifoxona ichi kasalliklari va b o ‘lim ishini tavsiflovchi m a ’lu m o tlar 
yozadi. B o‘lim da 40 va u n d a n k o ‘p shifo o ‘m i b o ‘lganda katta 
hamshiraga yordam chi qilib kichik hamshira ajratiladi. Kichik hamshira 
b o ‘lim dagi o ‘rin -k o ‘rp a, oqliklar va boshqa buyum larga, tibbiy as- 
boblarga, inventarlarga m as’ul kishi hisoblanadi.
B em o rlarn i p a la ta ham shirasi parvarish qiladi. U bem o rlarn in g
shaxsiy gigiyenaga rioya qilishlarini (ichki kiyim larini, choyshablam i
6 - 2 2
81

---

vaqti-v aq ti b ila n a lm a sh tirish n i, gigiyenik v a n n a qabul q ilish larin i, 
so ch o ld irish va b o s h q a la rn i) ku zatib b o ra d i, ah v o li o g ‘ir b e m o r­
larga a lo h id a a h a m iy a t b erad i (o v q a tla n tira d i, y o to q y a ra la rin in g
o ld in i o la d i), sh ifo k o r k o ‘rsatm alarin i b ajarad i (ularga d o ri berad i, 
h a ro ra tin i o ‘lch a y d i, lab o ra to riy a d a tek sh irish i u c h u n s in a m a la r 
o la d i, k a s a llik la r ta rix in in g s a q la n is h in i t a ’m in la y d i va u n g a
tek sh iru v n a tija la rin i y o p ish tira d i).
B e m o rn i s h ifo k o r k o ‘rigiga ta y y o rla s h va u n i te k s h iris h g a
y o rd am lash ish h a m h a m sh ira n in g vazifasidir. B e m o rn in g shifo 
topishi n afaq at shifo k o r yordam iga, balki ularni parvarish qilishga 
h a m bogM iqdir. B u ish n i h a m sh ira am a lg a o sh ira d i. C h u n k i u 
b e m o rla r b ila n sh ifo k o rg a n isb a ta n k o ‘p ro q m u lo q o td a b o ‘ladi. 
H a m sh ira b e lg ila n g a n k u n ta rtib in in g a n iq (b e m o rla rn in g d o rila - 
rini o ‘z vaqtida ichishlarini, m uolajalam i o ‘z vaqtida bajarishini va 
b o sh q .), t o ‘la b a ja rilish in i ku zatib b o rish i z a ru r. U b e m o rlarg a
kun tartibiga rioya qilishning aham iyati katta ekanini tushuntirishi 
h a rh d a u la r b ila n x u sh m u o m a la d a b o ‘lishi, u n in g k o ‘ng lin i k o ‘- 
tarishi va b em o rd a birorta o ‘zgarish sezsa darhol shifokorga xabar 
berishi lozim .
B e m o rd a tib b iy o t x o d im lariga t o ‘la ish o n c h b o i is h i m u h im
a h a m iy atg a ega. B u n in g u c h u n h a m sh ira o ‘z ish in i s id q id ild a n
bajarishi zarur. B em o rlar parvarishining ikki va u c h bosqichli tizim i 
bor. U c h bo sq ich li tiz im d a shifokor, h a m sh ira va sa n ita r ishtirok 
etadi. H a m sh ira b e m o rla rn in g h a ro ra tin i o ‘lch a b sh ifo k o r k o ‘rsat- 
m ala rin i b a ja ra d i, s a n ita r esa b e m o rn i y u v in tira d i, k iy im la rin i va 
oqliklarini alm a sh tira d i. Z am o n av iy tib b iy o td a k o ‘pgina n arsalar 
m u r a k k a b la s h ib s a n it a r l a r b a ja r a d ig a n b a ’zi is h la r
m a x su s 
tayyorgarlik talab qilm oqda, ya’ni buni ham sh ira bajarishi zarurati 
tu g ‘ilm o q d a. S h u sababli b e m o rlarg a x iz m a t k o ‘rsa tish n in g ikki 
bo sq ich li tiz im i m aq sa d g a m u vofiqdir. Bu tiz im d a asosiy ishni 
h a m sh ira b a ja ra d i. S a n ita r esa p a la ta la rn in g sa n ita riy a h o la tin i 
yaxshi sa q la sh , b e m o rla rg a tu vak tu tis h , b e m o r p a rv a rish i bilan 
sh u g ‘u lla n a y o tg a n h a m s h ira g a y o rd a m la s h is h ish la ri b ila n s h u - 
g‘ullanadi. Ikki bosqichdagi tizim da ham shira vaqtining tax m in a n
70 foizi b e m o r o ld id a o ‘ta d i (u c h b o s q ic h li tiz im d a b u k o ‘r- 
satkich 30—35 foizga ten g ). H a r b ir h a m s h ira n a z o ra tid a k u n d u zi
82

---

15—20 ta , kechasi 30—35 ta b e m o r b o ‘ladi. H am sh ira b ir nech a 
palataga qarasa, ish stoli koridorda, bir palataga qarasa — palatada 
b o ‘ladi. Palata ham shiralari faqat o ‘z ishlari bilan shug‘ullanishlariga 
im kon yaratib, ularni iloji b o ric h a ikkinchi darajali ishlarga jalb 
q ilm aslik z a ru r. B em o rlarg a q ara sh n in g u ch bo sq ich li tizim in i 
takom illashtirish m aqsadida shifoxonalarda kichik ham shira shtatlari 
k iritilm o q d a . M axsus qisqa k u rslarni tu g atg an y ig it-q iz la r kichik 
h a m sh ira b o ‘lishlari m um kin.
S h ifo x o n a m a ’m u riy ati kichik h a m sh ira la r va s a n ita rla r ishini 
yengillashtirishga aham iyat berishlari va bunga befarq qaram asliklari 
lozim . B em orlarni parvarish qilishni y anada yaxshilash u c h u n o ‘rta 
m ala k ali tib b iy o t x o d im lari va s a n ita rla r ish grafigini t o ‘g‘ri tuzish 
kerak. B ir su tk ad a ikki yoki u c h alm ashib (sm ena) ishlash k o ‘proq 
q o ‘llan ilad i. S h ifo x o n ad a ertalab k i a lm ash in u v ish vaq ti 800 dan 
1400 g a c h a , kun d u zg i a lm a sh in u v ish vaqti 1400 d a n 2000 gach a, 
tu n g i a lm a s h in u v ish v a q ti 2 0 00 d a n e rta la b 800 g a c h a q ilib
belgilanishi m aqsadga m uvofiq b o ‘ladi. N av b atch ilam in g bir-biriga 
ish n i to p sh irish vaqti 30 d aq iq a. Ikki alm ash in u v bilan ishlaydigan 
o ‘rta m alak ali tib b iy o t x o d im lari va sa n ita rla rn in g ish vaqti 12 
s o a td a n k o ‘p b o ‘lm asligi zarur.
T ib b iy o t x o d im larining ishini t o ‘g ‘ri tashkil qilish, ish joyida 
z a ru r s h a rt-s h a ro itla r y a ra tish shifo x o n a m a ’m u riy a tin in g b u r- 
ch idir. T ibbiyot h am shiralari kengashi yirik shifoxonalar qoshida 
tash k il q ilin ib , bosh sh ifo k o r tasd iq lag an reja asosida ishlaydi. 
K engash shu shifoxonalarda ishlaydigan tibbiyot xodim larining ishini 
t o ‘g ‘ri tash k il qilishga, u larn in g ish s h a ro itla rin i yaxshilashga, 
m alakasini oshirishga va boshqa ixtisoslami egallashiga ko‘maklashadi.