Zbekiston respublikasi

4.1.2-rasm. Mexatron harakat modullarining rivojlanish sxemasi 
Mexatronik harakat moduli (MHM)
- konstruktiv va funksional mustaqil mahsulot 
bo`lib, unda boshqariladigan dvigatel, mexanik qurilma va axborot qurilmasi konstruktiv 
birlashtirilgan. Ta’rifga asosan HMga ko`ra bu yerga qo`shimcha axborot qurilmasi 
joylashtirilgan (4.1.1 va 4.1.2-rasmlarga qarang). 
Axborot qurilmasi tarkibiga teskari aloqa va axborot datchiklari, hamda 
signallarni qayta ishlovchi va o`zgartiruvchi elektron bloklar kiradi. Bularga misol 
bo`lib, harakat tezligi va burchak bo`yicha harakat haqidagi axborotni beruvchi 
fotoimpulsli datchiklar (inkoderlar), optik lineykalar, aylanuvchi transformatorlar va 
b. xizmat qiladi.

---

285 
Intellektual mexatronik modul (IMM) 
- konstruktiv va funksional mustaqil 
mahsulot bo`lib, dvigatel, mexanik, axborot, elektron va boshqaruv qismlarni sinergetik 
inregratsiyalash yo`li bilan qurilgan. Shunday qilib, IMMlarda konstruktsiyasida MHMga 
nisbatan qo`shimcha boshqaruvchi va elektron qurilmalar joylashtirilgan. Bu qurilmalar 
IMMga intellektual xususiyatlarni yaratadi. Bu guruhga raqamli hisoblash qurilmalari 
(mikroprotsessorlar, signalli protsessorlar va b.), elektron kuchli o`zgartirgichlar, kompyuterli 
aloqa va bog`lanish qurilmalari kiradi.
Mexatronika modullarining kvalifikatsiyasi (tasnifi) 4.1.3-rasmda keltirilgan. 
4.1.2. Harakat modullari 
 
Harakat modullarining umumiy sanoat yuritmalaridan asosiy farqi – bu 
HMda dvigatel vali harakatni mexanik o`zgartirish elemneti bo`lib xizmat qiladi. 
Zamonaviy HMlarda elektrik dvigatellar – asinxron va sinxron, o`zgarmas tokli, 
qadamli, p’yezoelektrik va b. ishlatiladi.
Harakat modullariga misol qilib 
motor-reduktor
, 
motor-g`altak
yoki 
elektrshpindellarni
olish mumkin.