³√x (kubik yoki uchinchi darajali ildiz)



Yüklə 45,09 Kb.
səhifə1/14
tarix08.05.2023
ölçüsü45,09 Kb.
#109593
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
simvollar tarixi


Hind raqamlari Yevropaga fransuz olimi Gerbert tarqatgan. Leonard Pizanskiy birinchi bo`lib arab raqamlarini qabul qildi. Lekin 1299-yildan uni qo`llash man qilindi. 15-asrning oxiriga kelib ular yana paydo bo`ldi, bungacha raqamlar shakli o`zgarmay qoldi: 0 va 1 o`zgarmay kelmoqda; 2 raqami hozirgi shakliga yaqin shakllarda ishlatilgan. 3- eramizgacha bo`lgan 2 asrdan buyon o`z shaklini saqlab qoldi; 4-17-asrda paydo bo`ldi; 5 raqami 2 raqamiga o`xshash yo`lni bosib o`tdi; 6 raqami 500 yildan beri o`zgarmay kelmoqda; 7 eng yosh raqam bo`lib, 15-16- asrlarda kiritilgan; 8 va 9 raqamlari 6 raqami kabi 500 yildan beri o`zgarmasdan kelmoqda.
³√x (kubik yoki uchinchi darajali ildiz). 1525-yildaK.Rudoef kub ildizni ▼▼▼ko`rinishida bo`lgan.
Kubik (uchinchi darajali) ildiz 16 asrda quyidagi ko`rinishda ifodalangan: Rₓ.U.CU (lotinchada radix universalis cubica). Bizga ma`lum bo`lgan odatiy har qanday darajali ildizlarni Albert Jirar (1629) ishlata boshlagan. Bu format Nyuton va Leybnist sharofati bilan saqlanib qolgan.
3,62 (o`nlik vergul). Butunni kasr qismdan ajratuvchi o`nlik vergul italyan astranomlari Madjini (1592) va Neper (1617) tomonidan fanga kiritilgan. Bundan oldin esa vergulni o`rniga ba`zi bir simvollar – vertikal chiziq:3|62 yoki qavs ichida nol orqali: 3(0)62 ba`zi bir yozuvchilar al-Koshidan boshlab vergulni o`rniga undan o`ng va chap tomondagi raqamlari turli xil rangli siyohlarda yozishgan. Angliyada vergul o`rniga qatorning o`rtasiga nuqta qo`yishni ma`qul ko`rishgan bu an`ana AQSHda ham ishlatilgan. Lekin ular nuqtani ko`paytirish amali bilan adashtirmaslik uchun pastga qo`yishgan.
7\12 (kasr chizig’i). Oddiy kasrning “ikki qavatli” yozuvi qadimgi grek matematiklari orqali ishlatilgan. Ularda maxraj suratning ostida yozilgan lekin kasr chizig`i ishlatilmagan. Hind matematiklari maxrajni yuqoriga ko`tarishgan, arablar tomonidan bu format Yevropaga qabul qilingan. Kasr chizig`i birinchi marta Yevropada Leonardo Pizanskiy (1202) tomonidan fanga kiritilgan. Arximed davrida kasrning maxraji chiziqsiz, surat ustiga yozilar edi.

Yüklə 45,09 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin