"Pedagogik akmeologiya" xalqaro ilmiy-metodik jurnali maxsus son, 2022
155
-verguliga e’tibor bermasdan qo‘shish bajariladi.
- hosil bo‘lgan songa tepadagi o‘nli kasrlar vergullari tagiga tushadigan qilib vergul qo‘yiladi.
2- misol :
3,5 va 2,423 onli kasrlarni ayirmasini topamiz. Oldin bu kasrlardagi verguldan
keyingi raqamlar sonini tenglashtiramiz. 3,5=3,500. endi bu sonlarni aralash son ko‘rininshida
yozamiz va ayirishni bajaramiz.
3,500=
2,423=
3,5-2,423=
Bu natijani o‘nli kasrlarni «ustun» ko‘rinishida ayirib ham hosil qilish mumkin.
O‘nli kasrlarni ayirish uchun:
-oldin ularning verguldan keyingi raqamlar soni nollar qo‘yib tenglashtiriladi;
-so‘ng ular «ustun» qilib, verguli vergulining tagiga tushadigan qilib yoziladi;
-verguliga e’tibor bermasdan ayirish bajariladi.
- hosil bo‘lgan songa tepadagi o‘nli kasrlar vergullari tagiga tushadigan qilib vergul qo‘yiladi.
O‘nli kasrlarni xona birliklari yig‘indisi ko‘rinishida yozish:
O‘nli kasrlarning xona birliklari bo‘yicha yoyilmasi uni
sonlar nurida tasvirlashni
osonlashtiradi.
4-misol.
Sonlar nurida 1,46 sonini belgilaylik.
(3-rasm)
A(1) nuqta hosil qilamiz. AD ni teng 10 ta bo‘lakka bo‘lamiz va kesmaning o‘ndan bir
ulushini hosil qilamiz va ulardan 4 tasini sanab B(1,4) sonni belgilaymiz.
1,4 sondan keyin keluvchi birlik kesmaning o‘ndan bir ulushini 1 yana 10
ta teng
bo‘lakka bo‘lamiz va birlik kesmaning yuzdan bir ulushini hosil qilamiz.Undan 6
tasini olib
E(1,46) sonini belgilaymiz.
O‘nli kasrlar uchun ham qo‘shish qonunlari o‘rinli.
O‘nli kasrlar uchun qo‘shishning o‘rin almashtirish qonuni: a+b=b+a
Misol : 5,3+2,1=2,1+5,3
O‘nli kasrlar uchun qo‘shishning guruhlash qonuni: (a+b)+c=a+(b+c)
Misol: 2,5+1,3+3,7=2,5+(1,3+3,7)=2,5+5=7,5
Dostları ilə paylaş: 
