Xirurgik kasalliklar

 

Oyoqlardagi surunkali limfostaz (filoyoq kasalligi) 

---

 

234 

Teri,  teri  osti  kletchatkasi  va  fastsiyada  limfa  hosil  bo’lishining  buzilishi, 

shuningdek limfa oqimining buzilishi bilan bog’liq. Ko’proq ayollarda uchraydi. 

Limfostazning tug’ma va orttirilgan formalari farq qilinadi. Limfostazning 

tug’ma formalari limfatik sistemaning o’sib etilmaganligi bilan bog’liq bo’lgan 

filsimon kasallikning irsiy shakllari ma’lum. 

Orttirilgan  yoki  ikkilamchi  limfostaz  rivojlanishiga  oyoqlardan  limfa  oqib 

ketishini  qiyinlashtiradigan  omillar  sabab  bo’ladi:  jarrohlik  amaliyotidan  keyin 

qolgan  chandiqlar,  yumshoq  to’qimalarning  o’smalari,  limfatik  tomirlar  olib 

tashlangandan keyin uning zonasidagi o’zgarishlar, nur bilan davolash, teridagi, 

teri osti kletchatkasidagi limfatik tomir va tugunlardagi shikastlanishlar, saramas 

yallig’lanishi, limfangoit va limfadenitlar shular qatoriga kiradi. 

Klinikasi va diagnostikasi. Kasallik kechishida ikkita bosqich farq qilinadi. 

Birinchi  bosqich  –  limfedema  bosqichi  barmoqlar  asosida,  oyoq  panjasi 

orqasida,  boldir-tovon  bo’g’imi  sohasida  shishlar  paydo  bo’lishi  bilan 

xarakterlanadi.  Shish  yumshoq,  og’rimaydi,  ertalab  dam  olib  turilgandan  keyin 

yo’qoladi.  Shishgan  to’qimalar  ustidagi  teri  osongina  burmalar  hosil  qilib 

yig’iladi. 

Ikkinchi bosqichi – fibredema bosqichi bir necha yildan keyin yuz beradi. 

Shish  oyoqning  proksimal  bo’limlariga  tarqaladi,  zich  va doimiy  bo’lib  qoladi, 

uzoq  vaqt  gorizontal  holatda  bo’lishda  ham  yo’qolmaydi;  terini  burma  qilib 

yig’ib bo’lmaydi. Oyoq hajmi kattalashadi, shakli o’zgarib qoladi, ish qobiliyati 

pasayib  ketadi.  Terida  giperkeratoz  va  giperpigmentatsiya  rivojlanadi. 

So’galsimon  o’sib  qalin  tortgan  tuzilmalar  hosil  bo’ladi.  Filoyoq  kasalligi 

yoriqlar  va  yaralar  bilan  zararlanganda  mo’l  limforeya  kuzatiladi.  Zararlangan 

oyoq aylanasi sog’lom oyoqdan 30-40 sm ga oshgan bo’ladi. 

Bevosita  limfografiya  –  limfogrammalar  asosida  uzil-kesil  tashxis 

qo’yishga  imkon  beradi,  zararlangan  oyoqda  limfa  oqadigan  yo’llar  ko’riladi, 

limfostazning ikkilamchi formalarida to’siq borligi va darajasi aniqlanadi. 

Davolash. Konservativ davolash quyidagilarni o’z ichiga oladi: 

1) oyoqni elastik bintlar bilan bintlash, elastik paypoqlar kiyish; 

---

 

235 

2)  to’qimalar  trofikasini  (vitamin  B

1

,  C,  riboflavin),  qon  aylanishini 

(galidor,  no-shpa),  mikrotsirkulyatsiyani  (trental,  nikotin  kislotasi,  komplamin) 

yaxshilaydigan preparatlar; 

3) desensibilizatsiya qiladigan vositalar (suprastin, tavegil, dimedrol); 

4) yallig’lanishga qarshi davolash (nimesil, dikloberl, reopirin); 

5)  gialuronidaza  ta’siri  bor  preparatlar  (lidaza)  va  biologik  stimulyatorlar 

(shishasimon tana), hamda fermentlar (vobenzim, flobenzim); 

6) davolash jismoniy tarbiyasi, fizioterapevtik va balneologik davolash. 

Konservativ  davolash  vaqtincha  naf  beradi.  Filsimon  kasallikni  davo 

qilishning ishonchli usuli jarrohlik usuli hisoblanadi. 

Zararlangan  tomondagi  sklerotik  o’zgargan  teri  osti  yog’  to’qimasi  va 

fastsiyasini  qisqa  kesib  qilinadigan  plastik  jarrohlik  amaliyotlari  qo’llaniladi. 

Biroq  bu  jarrohlik  amaliyoti  shikastlantiruvchi,  unda  yog’  emboliyasi 

rivojlanishi, teri laxtagi jonsizlanishi va kasallikning qaytalanish xavfi bo’ladi. 

Jarrohlik  amaliyotlarining  ikkinchi  guruhi  yuzaki  limfatik  tomirlar  va  teri 

osti  venalari  tarmoqlari  o’rtasida  skarp  uchburchagi  sohasida  yoki  taqim 

chuqurchasi  sohasida  mikrojarrohlik  usulida  limfo-venoz  anastomozlar 

qo’yishdan iborat. 

Odatda 6-10 ta limfo-venoz anastomozlar qo’yiladi. Bu jarrohlik amaliyoti 

patogenetik  jihatdan  asoslangan  va  zararlangan  oyoqdan  limfa  oqib  ketishini 

yaxshilashga  qaratilgan.  Bunday  amaliyotga  mikrojarrohlik  va  limfografiyani 

joriy qilinishi tufayli muvaffaq bo’lindi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

236