Xirurgik kasalliklar
Yüklə 10,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Piloroduodenal stenoz
Uning sababi ko’pincha o’n ikki barmoqli ichak yoki pilorik bo’limi, yoki pilorik kanalidagi yarada periultseroz infiltrat, shish, spazm va chandiqdanish bo’lishidir. Yarali anamnez odatda davomliligi, biroq, yoshi ulg’aygan va keksa odamlarda kasallik paydo bo’lgan vaqtdan boshlab 1-3 oy ichida stenoz rivojlangan hollar ma’lum.
330
Evakuatsiyaning buzilish darajasiga ko’ra stenozning 3 asosiy bosqichi farq qilinadi. Kompensatsiyalangan stenoz biror belgilarsiz o’tadi: ovqatning toraygan uchastka orqali qiyinlik bilan o’tishi me’daning kuchaygan peristaltikasi bilan qoplanadi, ya’ni kompensatsiyalanadi. Klinik jihatdan yara kasalligining odatdagi simptomlari fonida me’daning to’lib ketish sezgisi, epigastriyda, ayniqsa ko’p ovqat eyilgandan keyin og’irlik paydo bo’ladi. Nordon kekirish, ba’zan me’da suyuqligi aralash nordon hidli qayt qilish engillik beradi. Rentgenologik tekshiruvda me’da o’lchami normal, biroq gipermotorika, bariyning o’rtacha tutilib qolishi aniqlanadi. Subkompensatsiyalangan stenoz me’dada to’liqlik hissi palag’sa bo’lgan tuxum hidi keladigan yoqimsiz kekirish, sanchiqsimon og’riq, qorin quldirashi bilan o’tadi. Qusish ko’prok bo’ladi, bemorlar o’zlarini qusishga majbur etadilar, u engillik beradi. Qusuq massasida undan oldin yoyilgan ovqat qoldiqlari bo’ladi. Bemorlarning ahvoli yomonlashadi, holsizlanish, ozib ketish, suv-elektrolit balansi buzilishlari ifodalangan. Ob’ektiv tekshirishda epigastriyda «chayqalish shovqini» qayd qilinadi. Rentgenologik nahorga me’dada suyuqlik, uning peristaltikasi sustlashgan, toraygan piloduodenal kanal orqali sekinlashgan evakuatsiya qayd qilinib, bariy 6-12 soatgacha tutilib qoladi. 24 soat o’tgach me’dada bariy bo’lmaydi. Dekompensatsiyalangan stenoz me’dada suyuqlik evakuatsiyasining keskin buzilishi, umumiy holatning yomonlashishi bilan o’tadi. Me’dada suyuqlikning turib qolishi me’daning cho’zilib ketishiga, dilatatsiyasiga olib keladi, me’dada bir necha litrgacha badbo’y suyuqlik to’planib qoladi, palag’sa bo’lgan tuxum hidi keladigan kekirish paydo bo’ladi. Atayin qo’zg’atilgan qusishdan keyin bemor ahvoli vaqtinchalik engillashadi, biroq tez-tez qayt qilish, ko’p mikdorda suyuqlik, xloridlar, kaliy ionlari yo’qotish degidratatsiyaga, qonning quyuklashuviga, xloridlar kamayishiga, alkaloz, diurez kamayib ketishiga olib keladi.
331
Bemorlarning umumiy ahvoli yomonlashadi, ular ozib ketadi, teri qoplamining elastikligi pasayadi, adinamiya bo’ladi. Qorin devorining turtkisimon chayqalishlarida «chayqalish shovqini», me’dada ko’zga ko’rinadigan qisqarish aniqlanadi. Rentgenologik tekshiruvda qabul qilingan kontrast aralashmasi pastga tushadi va me’da kosacha ko’rinishini oladi, bunda me’daning pastki qutbi taroqsimon chiziqdan 6-10 sm pastga tushadi, tekshirish vaqtida suyuqlik evakuatsiyasi bo’lmaydi, me’da peristaltikasi sekinlashadi yoki bo’lmaydi, me’dada bariy 24 soat va bundan ko’p vaqt tutilib qoladi. Dekompensatsiya bosqichida bemorda keskin suvsizlanish, kaxeksiya rivojlanishi mumkin, buyrakda qon oqimi pasayadi, diurez kamayadi, nordon mahsulotlar siydik bilan chiqarilmaydi, alkaloz atsidozga o’tadi, og’ir hollarda gastrogen tetaniya rivojlanadi (talvasa, trizm, «akusher qo’li» – Trusso simptomi). Bunday asoratlar operatsiyadan oldingi korrektsiyani qunt bilan o’tkazish, bemorlarni reanimatsion bo’limga yotqizishni taqozo etadi. Piloroduodenal stenozlarni operatsiya yo’li bilan davolash. Operatsiyaning maqsadi bir tomondan o’tkazuvchanlikni tiklash va ayni vaqtda yara kasalligini batamom tuzatib yuborish uchun shart-sharoitlar yaratishdan iborat. Hozirgi vaqtda piloroduodenal soha stenozlarini davolashning ko’p sonli usullaridan asosan 3 turi kullaniladi: 1 – radikal operatsiyalar – dekompensatsiyalangan stenozda me’daning 2/3 qismini rezektsiya qilish gastrodudenoanastomoz Bilrot-I (72-rasm) yoki gastroenteranastamoz Bilrot-II (73-rasm) usulida bajariladi (o’n ikki barmoqli ichakning stenozlovchi yarasi va me’da yarasining qo’shilib kelishi; duodenostaz bo’lganda ham), ikki tomonlama tutam vagotomiyasi bilan antrumektomiya (o’sha ko’rsatmalar bo’lganda va kislotalilikning yuqori raqamlarida) utkaziladi; II – palliativ operatsiyalar – me’dani
drenajlashning har
xil turlari
(gastroenteroanastomoz, gastroduodenoanastomoz, piloroplastika). Biroq operatsiyalarning bu turlari alohida variantda, juda og’ir yotgan, holsizlangan va keksa bemorlardagina
332
qo’llanilishi mumkin, chunki saqlanib qolgan kislota hosil qiladigan va sekretor funktsiyalar peptik yaralar paydo bo’lishiga olib keladi; III – a’zoni saqlab qoladigan operatsiyalar vagotomiyaning turli variantlari (tutam, selektiv, selektiv proksimal, vagotomiyaning boshqa har xil variantlari) bilan birga o’tkaziladigan me’dani drenajlovchi operatsiyalar.
Yüklə 10,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|