Xirurgik kasalliklar

Ichak  parezi  va  funktsional  tutilib  qolishini  (falajlik)  patogenetik 

davolash. Ichakning dinamik paralitik tutilib qolishi qorin bo’shlig’ining xar hil 

xirurgik  patologiyasida,  intoksikatsiyada,  operatsiyadan  keyin  va  shu  kabilarda 

uchraydi. 

2-3  kun  davom  qiladigan  ichak  parezi  laparotomiya  bilan  birga  o’tadi  va 

operatsiyadan  keyingi  davr  qulay  kechganda  o’zicha  barham  topadi.  Parez  va 

---

 

431 

ichak  funktsional  tutilishi  og’ir  formalari  metabolik  buzilishlar,  ayniqsa  kaliy 

ionlari tanqisligi, simpatikotoniya sababli; buyrak usti bezlari po’stlok moddasi 

gormonlari etishmasligi, ichak tutqich qon aylanishi buzilishi, organlar ichidagi 

tomirlar  va  ichak  tutqich  terminal  venalari  trombozi,  peritonit  va  boshqalar 

sababli kelib chiqqan. 

Ichak  mexanik  tutilishini  xatto  ilk  davrda  operatsiya  qilish  ichak  xarakat 

aktivligi  buzilishlarini  darhol  bartaraf  etmay,  balki  avvaliga  parez  manzarasini 

kuchaytiradi. 

Operatsiyadan  keyin  ichak  choki  germetikligi  ko’p  jixatdan  operatsiyadan 

keyin  parezning  kechishi  bilan  belgilanadi.  Ichakning  operatsiyadan  keyingi 

funktsional  tutilib  qolishi  ichak  ichidagi  bosimning  oshishi  bilan  o’tib, 

choklarning etarlicha solinmaganidan darak beradi. 

Konservativ  davolash  usullari  orasida  ichak  motorikasini  bevosita 

rag’batlantirish usullari, elektrstimulyatsiya, ichak motorikasini tormozlaydigan 

reflekslarni  blokada  qilish  usullari  farq  qilinadi.  Hazm  traktini  dekompressiya 

qilish  usullari  xirurgik  usullarga  kiradi.  Motorikani  yaxshilashning  klizma, 

venaga  natriy  xlorid,  kaliy  xlorid  eritmalari  yuborish,  pituitrin,  prozerin 

qo’llanish kabi usullari eng ko’p tarqalgan. 

Ichak  funktsional  tutilishini  davolashning  patogenetik  vositasi  ichakka 

simpatik  innervatsiya  tormoz  ta’sirining  blokadasi,  simpatikotoniyani  bartaraf 

qilish  xisoblanadi.  Bunga  ganglioblokatorlar,  anesteziya  qiladigan  vositalar 

bilan  gangliar  blokada  usullarini  qo’llash,  simpatolitik  vositalar  yuborish  bilan 

erishiladi. 

Peridural  anesteziya  ichak  parezida  uning  motorikasiga  rag’batlantiruvchi 

ta’sir  ko’rsatadi.  Peridural  bo’shliqqa  har  4  soatda  10  ml  2,5%  li  trimekain 

eritmasi  yuborish  ichak  harakat  funktsiyasini  faollashtiradi.  Peridural 

anesteziyani  ichakning  funktsional  tutilib  qolishi  barham  topguncha,  ya’ni  3-5 

sutkagacha qo’llash yaxshi natija beradi. 

---

 

432 

Peridural  anesteziya  bilan  elektr  stimulyatsiyani  birga  olib  borish, 

shuningdek  simpatolitik  vositalar  qo’llash  (zobarin,  guanidin,  ornil)  ichak 

peristaltikasini rag’batlantirishning ta’sirchan usullari hisoblanadi. 

Davom  ettirilgan  peridural  anesteziya  xizmati  yaxshi  yo’lga  qo’yilgan 

bo’limlarda elektr stimulyatsiya bilan birga ichakning, uni funktsional tutilishini 

profilaktika  qilish  va  davolash  uchun  qo’llash  tavsiya  qilinadi.  Simpatolitik 

vositalarni  esa  oddiy  va  hammaga  ma’lum  bo’lganidan  funktsional  ichak 

tutilishida hamma joyda qo’llanishi mumkin.