Xirurgik kasalliklar
Kompleks davolashning asosiy tamoyillari
Yüklə 10,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kompleks davolashning asosiy tamoyillari
Bemorlarni shoshilinch operatsiyadan oldin tayerlash individual, birga qo’shilib kelgan hamroh kasalliklarini hisobga olgan holda va intensiv, suv- elektrolitlar muvozanatini, KIH tiklagan holda, oqsil almashinuvi va gemodinamik buzilishlarni to’g’rilashga qaratilgan bo’lib, barcha tekshirishlar tahlilining nazorati ostida bo’lish kerak. Premedikatsiya va me’da-ichak sistemasining dekompressiyasi (suyuqligini chiqarish) alohida o’rin tutadi. Operatsiyadan oldingi tayerlash davomligi 2 soatdan oshmasligi kerak. Peritonitda anesteziyani tanlash usuli og’riq sindromini bartaraf etishga, organizmning neyrotsirkulyator va neyrogumoral reaktsiyalarini tuzatishga va normallashtirishiga imkon beradigan, sun’iy boshqarib turiladigan nafas olish, umumiy endotraxeal narkoz hisoblanadi. Ko’pchilik bemorlarda o’tkir peritonit tashxisi qo’yilganda operatsion kesma (qorin bo’shlig’iga kirish yo’li) sifatida o’rta-o’rta laparotomiyadan foydalaniladi. Chunki bu kesma, qorin bo’shlig’i a’zolarini to’liq taftishdan o’tkazishga va kamroq shikast etkazishga imkoniyat beradi. Agar peritonitning manbai, olib tashlanishi mumkin bo’lgan a’zo (chuvalchangsimon o’simta, o’t qopi) bo’lsa va texnik sharoitlar shunday qilishga imkon bersa, infektsiya o’chog’ini qorin bo’shlig’idan radikal olib tashlash maqsadga muvofiq. Kovak a’zolar perforatsiyasida (me’da, o’n ikki
560
barmoqli ichak yarasi, yug’on ichak divertikuli, me’da yoki yo’g’on ichak o’smasi), perforativ teshik ko’pincha tikib qo’yiladi. Agar perforatsiya bo’lgan vaqtdan 6 soatdan ko’proq vaqt o’tgan bo’lsa, qorin bo’shlig’ini bakteriemiyasi vujudga kelishi mumkinligini va yiringli peritonit rivojlanishini kutish mumkin. Divertikul yallig’langanida yoki rak o’smasi teshilganda, a’zo nuqsonini tikishni odatda bajarib bo’lmaydi. Bunday hollarda zararlangan a’zo (agar bu texnik jihatdan mumkin bo’lsa) rezektsiya qilinishi yoki ichak dekompressiyasini beruvchi stoma qo’yish kerak bhladi. Ilgari qo’yilgan anastomoz choklarining nobopligini keltirib chiqargan – operatsiyadan keyingi peritonitda, anastomozdagi nuqsonni atrof to’qimalardagi yaqqol yallig’lanish infiltrativ o’zgarishlari sababli odatda tikishga muvaffaq bo’linmaydi, shuning uchun aksariyat hollarda, uning teshigiga ichak suyuqligini tashqariga chiqarish maqsadida drenaj naycha qo’yib, infektsiya o’chog’ini chegaralash maqsadida ko’p kanalli naychalar qo’yib drenajlanadi yoki anastomozning o’zini (ichaklararo) qorin bo’shlig’idan stoma tarzida qorin old devoriga chiqariladi. Qorin bo’shlig’i quritiladi va fibrin qoldiqlaridan tozalanadi. So’ngra qorin bo’shlig’ini furatsilin, rivanol yoki dioksidin kabi antiseptik eritmalar bilan yuviladi. Qorinning old devori laparotom jarohatini tikishdan oldin, qorin bo’shlig’i orqali qovurg’alar osti va yonbosh sohalardagi kontraperturalar orqali drenajlash asosiy shartlardan hisoblanadi. Qorin bo’shlig’ini drenaj qilish usullari qorin pardasining zararlanish darajasiga bog’liq bo’ladi. Chunonchi, mahalliy peritonitda drenaj yallig’langan sohaga qo’yiladi, diffuz peritonitda esa yallig’langan sohaga 2 yoki 3 drenaj nazorat va antibiotiklarni qorin ichiga yubrish uchun qo’yladi. Tarqalgan peritonitda nafaqat drenajlash, balki muolaja usullari murakkabroq hisoblanadi. Amaliyot vrachi uchun shoshilinch xirurgik operatsiya qilishga mutloq ko’rsatma hisoblangan tarqalgan yiringli peritonit alohida qiziqish tug’diradi. Peritonitning erta turlarini o’z vaqtida diagnostika 561
qilish va mos ravishda xirurgik amaliyot o’tkazish, bu xatarli kasallikni davolashning garovi hisoblanadi. Bu o’rinda operatsiya aralashuvi o’z ichiga quyidagilarni qamrab olishi kerak bo’ladi: -
-
antibiotiklarga sezuvchanlikni aniqlash uchun ekspress-bakterioskopik, bakteriologik tahlillar va mikroflorani undirish maqsadida qorin bo’shlig’idagi ekssudatdan namuna olish, -
(furatsilin, Ringer eritmasi, fiziologik eritma yoki rivanol) bilan yuvish yoki lavaji,
-
ingichka ichak tutqichi ildizini novokainlash yoki ichak atoniyasini profilaktika qilish maqsadida, novokain eritmasini tomchilab yuborish uchun mikroirrigator o’rnatish, -
zond kiritib (intubatsiya qilish) aktiv aspiratsiya qilish va bemorni operatsiyadan keyingi davrda ichagini lavaj qilish, zond orqali enteral ozuqalantirish, -
operatsiyadan keyingi davrda peritoneal lavaj yoki dializ o’tkazish. Operatsiya tugagach, kesma ko’rsatmalar buyicha: jarohatni odatdagidek qavatma-qavat tikish yoki barcha qavatlariga birvarakayiga chok qo’yish bilan tugatiladi. Qorin bo’shlig’idagi a’zolar holatini qayta taftish qilish (rejali reviziya uchun) yoki muolaja lozim bo’lsa, choklarni qayta ochish mumkin qilib bant kabi bog’lash yoki jarohatga ochib-yopish mumkin bo’lgan «molniya» ilgagini qo’yish yoki bemorlarni ochiq usulda parvarishlash uchun ochiq qoldirish (laparostoma, laparostomiya) bilan tugallanadi. Laparostomiyaga ko’rsatmalar bo’lib, tarqalgan yiringli peritonitning qo’yidagi o’ta og’ir turlari hisoblanadi:
operatsiyada peritonit manbaini bartaraf etish imkoni bo’lmaganda, 562
operatsiyadan keyingi (kechishi og’ir) peritonit va anaerob peritonit,
ichakning yiringli jarohatga eventratsiyasi. Laparostomiyada odatda ichak qovuzloqlari 2 qavat malhamga bo’ktirilgan doka salfetkalar bilan yopiladi, uning chetlari qorin devori ostiga 5-6 sm ga qayrilib qo’yiladi va har kuni taftish va muolaja o’tkazilib turiladi. Salfetkalar tagiga jarohatining yuqori burchagiga antibiotiklar yuborish uchun drenajlar qo’yiladi.
Yüklə 10,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|