Xirurgik kasalliklar

Yurak  ishemik  kasalligini  jarrohlik  usulida  davolash.  Yurak  ishemik 

kasalligining  patogenetik  asosi  miokardning  kislorodga  extiyoji  bilan  uning 

arterial  qon  bilan  toj  arteriyalar  bo’ylab  tushishi  o’rtasida  disbalans  ekanligini 

hisobga  olib,  uni  jarrohlik  usulida  davolash,  avvalo  yurak  mushagining  qon 

bilan  ta’minlanishini  yaxshilashga  qaratilishi  lozim.  Yurak  ishemik  kasalligida 

jarrohlik usulida ikkita asosiy guruhini tafovut qilish mumkin:  

1) miokardning bilvosita vaskulyarizatsiyasini yaxshilash; 

2) miokardning bevosita vaskulyarizatsiyasini yaxshilash.  

Birinchi guruhga perikard va epikard o’rtasida bitishmalar hosil bo’lishiga 

qaratilgan amaliyotlarni kiritish mumkin. Shu maqsadda epikardni skarifikatsiya 

qilish  yoki  kardioperikardiopeksiya  (perikard  bo’shlig’iga  talkni  purkash) 

o’tkazish taklif kilingan edi. Miokardni revaskulyarizatsiya qilish uchun to’qima 

transplantatlaridan  foydalanish  amaliyotlari:  epikardga  charvini,  o’pka 

to’qimasini,  ko’krak  mushagini,  mediastinal  yog’ni,  teri  laxtagini,  ingichka 

ichak  bo’lakchasini  tikib  qo’yish  shunday  amaliyotlar  guruhiga  kiradi.  Bundan 

tashkari, miokardni bilvosita revaskulyarizatsiya qilish maqsadida ichki ko’krak 

arteriyalarini  bog’lash,  toj  sinusini  arterializatsiya  qilish,  ichki  ko’krak 

arteriyasini  miokard  bag’riga  implantatsiya  qilish  bajarilgan.  Biroq  miokardni 

bilvosita revaskulyarizatsiya qilishga qaratilgan hamma amaliyotlar o’zini oqlay 

---

 

105 

olmadi,  ularning  ko’pchiligi  kam  ta’sirchan  yoki  umuman  foydasiz  bo’lib 

chiqdi, shu sababli ulardan hamma joyda voz kechildi. 

Miokardni 

to’g’ridan-to’g’ri 

revaskulyarizatsiya 

qiladigan 

operatsiyalarning  ikkinchi  guruhi  g’oyat  ta’sirchanligi  bilan  ajralib  turadi  va 

butun dunyoda yurakning ishemiyasi bo’lgan bemorlarni davolashda tobora ko’p 

qo’llanilib kelinmoqda. 

Birinchi  marta  1962  yilda  D.  Sabiston  tomonidan  bajarilgan  aortokoronar 

shuntlash  amaliyoti  keng  tarqalgan  amaliyot  bo’lib,  bunda  ateroskleroz  bilan 

zararlangan va toraygan qismni chetlab o’tib, aorta bilan koronar tomir o’rtasida 

shunt  vujudga  keltirishdan  iborat.  1964  yilda  birinchi  marta  V.I.  Kolesov 

bajargan  mammarokoronar  anastomoz  miokardni  bevosita  revaskulyarizatsiya 

qilishning  ta’sirchan  usuli  hisoblanadi.  Operatsiyalarning  bu  guruhiga  birinchi 

marta 1957 yilda S. Bailey bajargan va keyinchalik autovenoz va autoperikardial 

plastika  bilan  to’ldirilgan  koronar  arteriyadan  endarterektomiyani  kiritish 

mumkin.  Biroq  bu  operatsiya  natijalari  qoniqarsiz  va  o’lim  darajasi  yuqori 

ekanligidan  hozirgi  vaqtda  amalda  qo’llanilmaydi.  Koronar  arteriyadan 

endarterektomiya  aortokoronar  shuntlash  bilan  birga  bajariladi.  Koronar 

etishmovchilikda miokardning xirurgik revaskulyarizatsiyasining turli usullarini 

prof.  V.I.  Burakovskiy,  V.S.  Rabotnikov  va  B.V.  Shabalkinlar  faol  ishlab 

chiqqanlar va bu usullar bugungi kunda keng qo’llanilmoqda. 

Hozirgi  vaqtda  ko’pgina  mualliflar  dori-darmonlar  bilan  davolashga 

rezistent  yoki  berilmaydigan  tinch  turgandagi  va  zo’riqish  vaqtidagi 

stenokardiyani, aortokoronar shuntlash operatsiyasini o’tkazishga ko’rsatma deb 

hisoblamoqdalar.  Koronarografiya  ma’lumotlari  bo’yicha  toj  arteriyalarining 

zararlanishi  xirurgik  davolashga  ko’rsatma  hisoblanadi.  Miokardning  qisqarish 

faoliyatini 

baholashga 

katta 

ahamiyat 

beriladi. 

Aortokoronar 

yoki 

mammarokoronar  shuntlash  amaliyotlari  harakatsiz  yurakda  sun’iy  qon 

aylanishi  va  bemor  tana  harorati  28-30°S  gacha  pasaytirilgan  sharoitlarda 

bajariladi. 

---

 

106