Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning milliy iqtisodiyot rivojlanishidagi ahamiyati va faoliyati tahlili

5%
28%
8%
30%
3%
4%
5%
1%
16%
qi s hloq, o‘rmon va baliq 
xo‘ja l igi
sanoat
qurilish
savdo
tashish va saqlash
ya s hash va ovqatlanish 
bo‘yi cha xi zmatlar
axborot va aloqa
s og‘liqni saqlash va i jtimoiy 
xi zma tlar ko‘rsatish
1-
rasm. O`zbеkistonda faoliyat yuritayotgan xorijiy sarmoya ishtirokidagi 
korxonalarning iqtisodiyot tarmoqlari bo`yicha tarkibi
(jamiga nisbatan foizda) 

---

115 
Respublikamizda tashkil qilingan xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning 
mintaqalar bo`yicha joylashuvi birmuncha notekis bo`lib, statistika agentligining 2022-yil 
dekabr holatidagi ma’lumotlariga ko`ra faoliyat yuritayotgan jami korxonalarning aksariyati 
Toshkent shahriga (61,3%), Toshkent viloyatiga (10,5%), Samarqand viloyatiga (4,5%) 
hamda Surxondaryo viloyatlariga (4,0%) to`g`ri keladi. Xorazm viloyati (1,2%), 
Qoraqalpog`iston Respublikasi (1,2%) hamda Sirdaryo viloyati (1,4%) faoliyat yuritayotgan 
xorij kapitali ishtirokidagi korxonalar soni bo`yicha quyi ko`rsatkichlarni qayd etadi. Statistik 
ma’lumotlarni tahlili orqali respublikamizda tashkil qilingan xorijiy investitsiyalar 
ishtirokidagi korxonalarning aksariyati yirik shaharlarda, markazga yaqin joylarda tashkil 
qilingan bo`lib, fa
oliyat yuritayotganiga guvoh bo`lamiz. Demak, xorijiy invеstitsiyalar 
ishtirokidagi korxonalar faoliyatining tahlili orqali quyidagi xulosa va takliflarni ishlab chiqish 
maqsadga muvofiq hisoblanadi: 
−
Mamlakatimizning sust rivojlanayotgan hududlariga to`g`ridan-to`g`ri xorijiy 
investitsiyalarni jalb etish yuzasidan olib borilayotgan chora-tadbirlarni faol davom ettirish 
zarur. Bunda hududiy boshqaruv organlarining turli sohalardagi investitsiya loyihalarining 
amaliyotga samarali tadbiq etilishi yuzasidan mas
’uliyatini oshirish lozim;
−
Har bir hudud bo`yicha tahliliy ma’lumotlar bazasini shakllantirish yuzasidan amaliy 
tadbirlar ishlab chiqish va xorijiy investorlarni hududning eksport imkoniyatlari bo`yicha 
zaruriy ma’lumotlar bilan ta’minlash. Bugungi kunda chеt el investitsiyalarini kiritishda eng 
asosiy muammo kiritilayotgan invеstitsiyalarning hududiy taqsimlanishi darajasi bilan bolg`iq 
bo`lganligi sababli qabul qilingan Davlat Dasturi va unda belgilangan xorijiy investitsiyalar 
ishtirokidagi korxonalarning mamlakat eksport salohiyati tarkibida o`sib boruvchi salmoqqa 
ega bo`lishi muhim ahamiyatga ega; 
−
Investitsiyalarni keng ko`lamda jalb qilish maqsadida mamlakatimizning kam 
rivojlangan hududlarida infratuzilmalarini rivojlantirish dasturlari bajarilishi yuzasidan 
davlat monitoringini o`rnatish. Bunda, ayniqsa, telekommunikatsiya va mehmonxona xo`jaligi 
sohalarini rivojlantirishga alohida e’tibor berish maqsadga muvofiqdir. 
Xulosa o`rnida shuni ta’kidlash lozimki, xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korx
onalar 
faoliyatining samarali tashkillashtirilishi, investitsion muhit hamda investitsion imidjning 
yaxshilanishi mamlakat iqtisodiyotining barqaror rivojlanishining asosiy shartlaridan biri 
hisoblanadi. So`nggi yillarda xorijiy investitsiyali korxonalarga nisbatan qo`llanilayotgan 
soliqlar va bojlar yuzasidan imtiyozlar hamda rag`batlar tizimi orqali xorijiy investitsiyalar 
ishtirokidagi korxonalarni qo`llab-quvvatlash, ularga imtiyozlar berish davlatimiz tomonidan 
olib borilayotgan investitsiya siyosatining asosini tashkil etadi.