Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

2.6.9. Soliq tizimi 
Soliq tizimi hukumatning umumiy daromadlarining yagona eng katta manbai 
hisoblanadi. Ikkinchi jahon urushidan beri soliq tizimi to'g'ridan-to'g'ri soliqlarga 
nisbatan katta bog'liqlik bilan ajralib turmoqda. Jismoniy shaxslar uchun yuqori 
darajadagi progressiv daromad solig'i va yuqori korporativ soliqlar daromadlarining 
katta qismini tashkil etdi. Yaponiyada tashkilotlar solig'i stavkasi 30,86 foizni 
tashkil qiladi. 1993 yildan 2018 yilgacha bo'lgan davrda o'rtacha bu soliq 42,01 
foizni tashkil etgan bo‘lsa, 1994 yilda bu soliq 52,40 foizni tashkil etdi.
2016 yilda rekord darajada bo‘lib 30,86 foizni tashkil etdi. Yaponiyada 
shaxsiy daromad solig'i stavkasi 55,95 foizni tashkil qiladi. 2004 yildan 2018 
yilgacha bo'lgan davrda bu soliq 51,36 foizni tashkil qilgan bo‘lsa, bu ko'rsatkich 
2016 yilda 55,95 foizni tashkil etdi.
2005 yilda esa 50 foizni tashkil etdi.Sotishdan tushgan soliq stavkasi 
Yaponiyada 8 foizni tashkil etadi. 2006 yilda bu soliq o'rtacha 6,15 foizni tashkil 
etdi. Bu ko'rsatkich 2014 yilda 8 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2007 yilda bu 
ko'rsatkich 5 foizni tashkil etgan. 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 221 - 
2.6.10. Transport
19-asrning ikkinchi qismiga qadar yapon xalqining ko'pchiligi piyoda 
yurishgan. Avtomobil transporti erkaklar yoki hayvonlar transporti vagonlar, 
aravalar yoki palanquin (kago) bilan cheklangan. Birinchi temir yo'l 1872 yilda 
Tokio va Yokohama o'rtasida qurilgan bo‘lib, ko'p o'tmay boshqa yo‘nalashlar ham 
ishga tushdi. Mamlaktada ko'plab tunnellar va ko'priklarni qurish talab qilinar ed. 
Shu bilan bir vaqtda temir kemalar va zamonaviy portlar qurildi. Biroq yo'l qurilishi 
boshqa 
transport 
vositalarining 
rivojlanishidan 
orqada 
qolmadi, 
natijada 
shaharlarning aksariyat qismi hozirgi kunda to‘liq tizimda ishlaydi. 
Yaponiya hozirgi kunda dunyoning eng rivojlangan transport va aloqa 
tarmoqlaridan biriga ega. Ayniqsa, Tokio transport uchun katta ahamiyatga ega. 
Shuningdek, Kakaanshin metropoliya maydoni ham muhim ahamiyat kasb etadi. 
Ular Okaka, Kōbe, Kyotto va Nagoya shaharlaridan iborat. Boshqa shaharlar, 
xususan, Kita-Kyūshu, Fukuoka, Sapporo, Sendai va Xirosima mintaqaviy transport 
markazlari bo'lib xizmat qiladi
111
.
Yaponiya 1.2 million kilometrlik yo'l qoplamali transport tarmog‘iga ega. 
Yo'lning yagona, tezkor, bo'lingan, cheklangan miqdordagi qatnov tarmog'i katta 
shaharlarni birlashtiradi va yig‘imlar pullik yig'uvchi korxonalar tomonidan amalga 
oshiriladi. Yaponiya hukumati odamlarni yangi va ishlatilgan arzon gibrid 
avtomobillarni sotib olishga undaydi. Energiya samaradorligini oshirish uchun 
avtomobil egalari uchun to'lovlar va yoqilg'i yig'imlari qo'llaniladi. Temir yo'l 
transporti - Yaponiyada transportning asosiy vositasi. Yuzdan ziyod Yaponiya temir 
yo'l kompaniyalari mintaqaviy va mahalliy yo'lovchi tashish bozorlarida 
raqobatlashmoqda; Masalan, 6 yo'lovchi JR korxonasi, Kintetsu temir yo'li, Seibu 
temir yo'li va Keio korporatsiyasi.
Ko'pincha ushbu korxonalar strategiyasi stantsiyalar yonidagi ko'chmas mulk 
yoki do'konlarni o'z ichiga oladi va ularning ko'plab katta stantsiyalarida ular 
yaqinidagi yirik do'konlarga ega. Yaponiyaning Fukuoka, Kobe, Kyoto, Nagoya, 
111
https://www.britannica.com/search?query=japan+transport+system

---